با ۹ عملکرد مهم پروتئین در بدن آشنا شوید
حتماً شنیده‌اید که می گویند پروتئین برای سلامتی بسیار مهم است. در حقیقت، این نام از واژه یونانی پروتئوس گرفته شده است، به معنی “اولیه” یا “مقام اول” است. پروتئین‌ها از اسیدهای آمینه بوجود آمده‌اند که به یکدیگر وصل می‌شوند تا زنجیره‌های طولانی تشکیل بدهند. می‌توانید یک پروتئین را به عنوان رشته‌ای از مهره‌ها تصور کنید که در آن هر مهره یک اسید آمینه است.
۲۰ اسید آمینه وجود دارد که به ساختن هزاران پروتئین مختلف در بدن شما کمک می‌کند. پروتئین‌ها در بدن شما عملکردهای مختلفی دارند و بیشتر کارهای خود را در سلول‌های بدن شما انجام می‌دهند.
رشد و نگهداری
بدن شما برای رشد و نگهداری بافت ها و بسیاری قسمت‌های مختلف خود به پروتئین نیاز دارد.
در هر لحظه بین مصرف پروتئین‌ها و به دست آوردن آن‌ها در بدن شما تعادلی وجود دارد یعنی بدن در یک زمان هم پروتئین به دست می‌آورد هم از دست می‌دهد.
در شرایط عادی، بدن شما همان مقدار پروتئین را تجزیه می‌کند که برای ساخت و ترمیم بافت ها و قسمت‌های مختلف خود استفاده می‌کند. در موارد دیگر، پروتئین بیشتری از آنچه می‌تواند تولید کند استفاده می‌کند، بنابراین نیاز بدن شما به مصرف پروتئین را افزایش می‌دهد.
این قضیه به طور معمول در دوره‌های بیماری، و در دوران بارداری و هنگام شیردهی اتفاق می‌افتد.
افرادی که در دوران نقاهت بعد از آسیب دیدگی یا جراحی هستند، افراد مسن و ورزشکاران هم به مقدار پروتئین بیشتری نسبت به دیگران احتیاج دارند.
خلاصه: پروتئین برای رشد و نگهداری بافت های بدن مورد نیاز است. نیاز پروتئین بدن به مقدار سلامتی و فعالیت شما بستگی دارد.
باعث واکنش‌های بیوشیمیایی می‌شود
آنزیم‌ها در واقع پروتئین‌هایی هستند که به هزاران واکنش بیوشیمیایی موجود در داخل و خارج از سلول‌های بدن شما کمک می‌کنند.
ساختار و ترکیب آنزیم‌ها باعث می‌شود آن‌ها بتوانند تا با مولکول‌های دیگر موجود در سلول بنام سوبسترا ترکیب بشوند و واکنش‌های لازم برای متابولیسم و سوخت و ساز بدن شما را سریع‌تر کنند.
آنزیم‌ها همچنین ممکن است در خارج از سلول‌ها مثل آنزیم‌های گوارشی عمل کنند، مانند لاکتاز و یا ساکاراز که به هضم قند کمک می‌کنند.
بعضی از آنزیم‌ها مانند ویتامین‌ها یا مواد معدنی به یک مولکول دیگر، نیاز دارند تا یک واکنش انجام شود.
فرایندها و عملکردهای بدن که به آنزیم‌ها بستگی دارند عبارتند از:
- هضم
- تولید انرژی
- لخته شدن خون
- انقباض عضلات
کمبود یا عملکرد نادرست این آنزیم‌ها می‌تواند تا حدودی باعث بوجود آمدن بعضی از بیماری‌ها در بدن شود.
خلاصه: آنزیم‌ها پروتئین‌هایی هستند که باعث می‌شوند واکنش‌های شیمیایی کلیدی در بدن شما اتفاق بیافتد.
بیشتر بخوانید: ۷ خاصیت باوردنکردنی “سلنیوم” برای سلامتی
به عنوان یک انتقال دهندهٔ پیام‌ها عمل می‌کند
برخی پروتئین‌ها هورمون‌هایی هستند که پیام‌های شیمیایی را در بدن منتقل می‌کنند و به ارتباط بین سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌های شما تا حدودی کمک می‌کنند.
آن‌ها توسط بافت‌ها یا غده‌های درون ریز تولید شده و ترشح می‌شوند و سپس در خون شما به بافت یا اندام مورد نظر منتقل می‌شوند و در آنجا به گیرنده‌های پروتئینی موجود در سطح سلول وصل می‌شوند.
هورمون‌ها را می‌توان به سه دسته اصلی طبقه بندی کرد:
- پروتئین و پپتیدها: این‌ها از زنجیره‌هایی اسیدهای آمینه ساخته شده‌اند، که تعداد آن‌ها از چند عدد تا چند صد عدد مختلف هستند.
- استروئیدها: این‌ها از کلسترول چربی ساخته می‌شوند. هورمون‌های جنسی، تستوسترون و استروژن از آستروئید ساخته می‌شوند.
- آمین‌ها: این‌ها از اسیدهای آمینه تریپتوفان یا تیروزین ساخته شده‌اند که به هورمون‌های مربوط به خواب و متابولیسم یا همان سوخت و ساز بدن تا حدودی کمک می‌کنند.
بیشتر هورمون‌های بدن شما را پروتئین و پلی پپتیدها تشکیل می‌دهند.
بعض از آن‌ها به عنوان نمونه در زیر آورده شده‌اند:
- انسولین: پیام می‌دهد تا قند یا گلوکز در داخل سلول جذب شود.
- گلوکاگون: پیام می‌دهد که گلوکز ذخیره شده در کبد شما تجزیه شود.
- هورمون رشد انسانی (hGH): رشد بافت های مختلف از جمله استخوان را تحریک می‌کند.
- هورمون ضد ادرار (ADH): کلیه‌ها را مجبور به جذب مجدد آب می‌کند.
- هورمون آدرنرژیک (ACTH): تحریک ترشح کورتیزول، یک عامل کلیدی در سوخت و ساز بدن است.
خلاصه: زنجیره‌های اسید آمینه با طول‌های مختلف پروتئین و پپتیدها را تشکیل می‌دهند، که چندین هورمون بدن را تشکیل می‌دهند و اطلاعات را بین سلول‌ها، بافت ها و اندام شما منتقل می‌کنند.
به بدن ساختار و استحکام می‌دهند
برخی پروتئین‌ها به شکل فیبر هستند و سلول‌ها و بافت های بدن شما را تا حدودی سفت و محکم می‌کنند.
این پروتئین‌ها شامل کراتین، کلاژن و الاستین هستند که به شکل گیری چارچوب بعضی از بافت ها و قسمت‌های بدن شما تا حدودی کمک می‌کنند.
کراتین یک پروتئین ساختاری و ساختمانی است که در پوست، مو و ناخن شما وجود دارد. کلاژن فراوان‌ترین پروتئین در بدن شما است.
الاستین چند صد برابر انعطاف پذیرتر از کلاژن است. خاصیت ارتجاعی بالای آن به بافت های بدن شما اجازه می‌دهد بعد از کشیده شدن یا منقبض شدن، مانند رحم، ریه‌ها و رگ‌ها و بسیاری از قسمت‌های دیگر بدن، به حالت اصلی خود برگردند.
خلاصه: نوعی پروتئین که به عنوان پروتئین‌های فیبری شناخته می‌شود، کمک می‌کنند که قسمت‌های مختلف بدن شما ساختار، استحکام و خاصیت ارتجاعی داشته باشند.
PH مناسب را در بدن حفظ می‌کند
پروتئین نقش مهمی در تنظیم غلظت اسیدها و باز ها در خون و مایعات دیگر بدن شما دارد. تعادل بین اسیدها و باز ها با استفاده از مقیاس pH اندازه گیری می‌شود. از ۰ تا ۱۴ متغیر است و ۰ اسیدی‌ترین آن‌ها، ۷ خنثی و ۱۴ قلیایی است.
نمونه‌هایی از مقدار pH مواد مشترک شامل:
- pH 2 اسید معده
- pH 4 آب گوجه فرنگی
- pH 5 قهوه سیاه
- pH 7.4 خون انسان
- pH 10 شیر منیزی
- pH 12 آب صابون
انواع سیستم‌های بافر که درون بدن شما وجود دارد اجازه می‌دهد PH مایعات بدن شما در محدودهٔ طبیعی باقی بمانند.
ثابت ماند PH تا حدودی ضروری است، زیرا حتی تغییر جزئی در pH می‌تواند برای سلامت شما بسیار خطرناک یا حتی کشنده باشند.
یکی از راه‌هایی که بدن شما مقدار PH را تنظیم می‌کند استفاده از پروتئین است. به عنوان مثال هموگلوبین، پروتئینی است که گلبول‌های قرمز خون را تشکیل می‌دهد.
هموگلوبین مقادیر کمی اسید را به هم می‌چسباند و به حفظ مقدار PH طبیعی خون شما کمک می‌کند.
سیستم‌های بافر دیگر در بدن شما وجود دارند که از فسفات و بی کربنات تشکیل می‌شوند.
خلاصه: پروتئین‌ها به عنوان یک سیستم بافر عمل می‌کنند، و به بدن شما کمک می‌کنند تا PH مناسب خون و سایر مایعات بدن را در محدودهٔ مجاز حفظ کند.
مایعات را متعادل می‌کند
پروتئین‌ها عملکردهای بدن را برای حفظ تعادل مایعات تنظیم می‌کنند. آلبومین و گلوبولین، پروتئین‌هایی در خون شما هستند که می‌توانند با جذب و نگه داشتن آب به حفظ تعادل مایعات بدن شما تا حدودی کمک می‌کنند. اگر به اندازه کافی پروتئین مصرف نکنید، در نهایت مقدار آلبومین و گلوبولین بدن شما کم می‌شود.
در نتیجه، این پروتئین‌ها دیگر نمی‌توانند خون را در رگ‌های خونی شما نگه دارند، و مایعات وارد فضای بین سلول‌های شما فرستاده می‌شود.
از آنجا که این مایعات همچنان در فضاهای بین سلول‌های شما زیاد می‌شوند، آن‌ها باعث ایجاد تورم می‌شود، به خصوص در ناحیه شکم.
این نوعی از سوء تغذیه شدید و کمبود پروتئین است که کواشیوکور نام دارد که وقتی فرد کالری کافی مصرف می‌کند اما به مقدار کافی پروتئین مصرف نمی‌کند، ایجاد می‌شود.
کواشیوکور در کشورهای توسعه یافته جهان نادر است و بیشتر در مناطقی گزارش می‌شود که فقر غذایی شدید وجود دارد.
خلاصه: پروتئین‌های موجود در خون، تعادل مایعات بین رگ‌های خونی و بافت های اطراف آن‌ها خود را حفظ می‌کنند.
بیشتر بخوانید: از خواص ویتامین B5 چه می‌دانید؟
تقویت کننده ایمنی بدن
پروتئین‌ها برای مبارزه با عفونت به ایمونوگلوبولین ها، یا آنتی بادی کمک می‌کنند.
آنتی بادی‌ها پروتئین‌هایی در خون شما هستند که به بدن شما در برابر حمله‌های خارجی مضر مانند حملهٔ باکتری‌ها و ویروس‌ها کمک می‌کنند.
هنگامی که این مهاجمان خارجی وارد سلول‌های شما می‌شوند، بدن شما آنتی بادی‌هایی تولید می‌کند و این آنتی بادی‌ها، این مهاجمان را علامت گذاری و نابود می‌کنند.
بدون این آنتی بادی‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌توانند بدن شما را دچار بیماری کنند.
هنگامی که بدن شما در مقابل باکتری یا ویروس خاصی آنتی بادی تولید کرد، سلول‌های شما هرگز روش ساخت آن آنتی بادی‌ها را فراموش نمی‌کنند.
این قضیه به آنتی بادی‌ها اجازه می‌دهد تا دفعه دیگر که یک عامل بیماری خاص (ویروس یا باکتری) به بدن شما حمله می‌کند، بتواند سریعاً واکنش نشان دهند و آنتی بادی مناسب را تولید کند. در نتیجه، بدن شما در برابر خطر مبتلا شدن به بیماری تا حدودی مصون و ایمن خواهد بود و احتمال دچار شدن دوباره به آن بیماری بسیار کمتر خواهد شد.
خلاصه: پروتئین‌ها برای محافظت از بدن در برابر حملهٔ خارجی عوامل بیماری زا مانند باکتری‌ها و ویروس‌های آنتی بادی‌هایی تولید می‌کنند که این عوامل خارجی خطرناک را شناسایی و نابود می‌کنند.
انتقال و ذخیره مواد مفید
پروتئین‌های حمل کنند، موادی را در داخل جریان خون شما جا به جا می‌دهند (از بیرون به داخل سلول‌ها، از خارج سلول‌ها به داخل سلول‌ها یا در داخل سلول‌ها).
مواد منتقل شده توسط این پروتئین‌ها شامل مواد غذایی مفیدی مانند ویتامین‌ها یا مواد معدنی، قند خون، کلسترول و اکسیژن هستند.
به عنوان مثال، هموگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را از ریه‌های شما به بافت های نقاط مختلف بدن منتقل می‌کند. انتقال دهنده‌های گلوکز (GLUT) گلوکز را به سلول‌های شما منتقل می‌کنند، در حالی که لیپوپروتئین‌ها کلسترول و دیگر چربی‌ها را در خون شما جا به جا می‌کنند.
هر کدام از پروتئین‌های انتقال دهنده مخصوص یک ماده هستند، به این معنی که هر کدام از آن‌ها فقط به یک مادهٔ خاص متصل می‌شوند. به عبارت دیگر، یک پروتئین انتقال دهندهٔ گلوکز، نمی‌تواند کلسترول را در خون جا به جا کند.
پروتئین‌ها همچنین نقش ذخیره کنندهٔ مواد غذایی مهم را هم بر عهده دارند. به عنوان مثال Ferritin پروتئین ذخیره کننده‌ای است که آهن را ذخیره می‌کند.
پروتئین ذخیره کنندهٔ دیگر کازئین است که پروتئین اصلی موجود در شیر است و به رشد نوزادان کمک می‌کند.
خلاصه: بعضی پروتئین‌ها مواد غذایی و مفید را در کل بدن شما جا به جا می‌کنند، در حالی که پروتئین‌های دیگر آن‌ها را ذخیره می‌کنند.
انرژی را تأمین می‌کند
پروتئین‌ها می‌توانند برای بدن شما انرژی تولید کنند.
پروتئین دارای مقدار چهار کالری در هر گرم است، همان مقدار انرژی که کربوهیدرات‌ها می‌توانند برای بدن فراهم کنند. چربی‌ها با داشتن مقدار انرژی ۹ کالری در گرم بیشترین انرژی را در خود دارند.
با این حال، پروتئین آخرین چیزی است که بدن شما می‌خواهد از آن برای تولید انرژی استفاده کند، زیرا این ماده بسیار مهم و ارزشمندی است که به طور فراوان در بدن شما استفاده می‌شود.
کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها برای تأمین انرژی بسیار مناسب‌تر هستند، زیرا بدن شما برای استفاده به عنوان سوخت مقداری از آن‌ها را ذخیره می‌کند. علاوه بر این، آن‌ها در مقایسه با پروتئین راحت‌تر استفاده می‌شوند.
در حقیقت، پروتئین‌ها در شرایط عادی مقدار بسیار کمی از انرژی مورد نیاز بدن را تأمین می‌کنند.
با این حال، در حالت روزه داری (۴۸- ۱۸ ساعت بدون مصرف مواد غذایی)، بدن شما عضلات اسکلتی را تجزیه می‌کند تا اسیدهای آمینه بتوانند انرژی لازم را برای شما فراهم کنند.
همچنین جالب است بدانید، در صورتی که ذخیره کربوهیدرات کم باشد، بدن شما از ماهیچه‌های اسکلتی را تجزیه می‌کند تا از اسیدهای آمینه برای تأمین انرژی مورد نیاز خود استفاده کند. این قضیه می‌تواند بعد از انجام ورزش‌های سنگین در بدن شما اتفاق بیافتد و یا در مواقعی که به طور کلی کالری کافی مصرف نشود.
خلاصه: پروتئین می‌تواند به عنوان یک منبع انرژی با ارزش باشد اما فقط در شرایطی که مواد غذایی لازم به بدن نمی‌رسد و یا ورزش سنگین یا کمبود کالری مصرف می‌شود.
چکیدهٔ مقاله:
پروتئین نقش‌های زیاد و مهمی در بدن شما دارد.
این مادهٔ ارزشمند و مفید به ترمیم و ساختن بافت های بدن کمک می‌کند، در واکنش‌های مربوط به سوخت و ساز نقش دارد و بسیاری از عملکردهای مهم بدن را تا حدودی هماهنگ می‌کند.
همچنین پروتئین‌ها علاوه بر فراهم کردن چارچوب ساختاری و ساختمانی برای بدن، مقدار PH بدن را ثابت نگه می‌دارند و تعادل مناسب مایعات را در بدن حفظ می‌کنند.
نهایتاً، پروتئین‌ها سیستم ایمنی بدن شما را قوی نگه می‌دارند، مواد غذایی مفید را در بدن جا به جا و ذخیره می‌کنند و در صورت لزوم می‌توانند به عنوان منبع انرژی مصرف شوند. در مجموع، این عملکردها پروتئین را به یکی از مهمترین مواد مفید برای سلامتی شما تبدیل می‌کند.
منبع: healthline
