آیا بدن ما به مولیبدن (MO) نیاز دارد!

شاید تا به حال از مولیبدن معدنی چیزی نشنیده باشید، اما باید بدانید که دریافت این مادهٔ معدنی مهم تا حدود زیادی برای سلامتی شما ضروری است.

گرچه بدن شما فقط به مقدار بسیار کمی از این مادهٔ معدنی نیاز دارد، اما مولیبدن در بسیاری از کارکردهای اصلی و اساسی در بدن شما نقش بسیار مهمی بر عهده دارد. بدون آن، بسیاری سولفیت‌ها و سم‌های کشنده در بدن شما بوجود می‌آید که می‌تواند برای سلامتی شما تا حدود زیادی خطر ساز باشند.

مولیبدن به طور فراوان در بسیاری از غذاها و خوراکی‌ها وجود دارد، اما مکمل‌های آن هنوز هم بین افراد زیادی محبوب هستند. مانند بسیاری از مکمل‌های دیگر، مصرف مقدار بیش از اندازهٔ مکمل‌های دارای مولیبدن می‌تواند مشکل‌هایی در زمینهٔ سلامتی در افراد بوجود آورد.

این مقاله تمام آنچه را که شما باید در مورد این ماده معدنی که شاید کمتر راجع به آن شنیده باشید را به شما می‌گوید.
بیشتر بخوانید: شیر غنی شده چیست و چه خاصیت‌هایی دارد

مولیبدن چیست؟

مولیبدن هم مانند آهن و منیزیم یک ماده معدنی اساسی و مورد نیاز در بدن شما است.

این مادهٔ معدنی در خاک وجود دارد و هنگامی که سبزیجات و میوه جات و همچنین خوراکی‌هایی با منبع حیوانی مثل گوشت و لبنیات به دست آمده از حیواناتی که از گیاهان تغذیه می‌کنند را مصرف می‌کنید، وارد به بدن شما می‌شود.

50% تخفیف

ویژه خرید کالاهای سوپرمارکتی اکالا

برای دریافت کد تخفیف شماره خود را وارد کنید:

اطلاعات کمی در مورد مقدار دقیق مولیبدن موجود در بعضی خوراکی‌ها و غذاها وجود دارد، زیرا این مقدار بستگی به مقدار مولیبدن موجود در خاک پرورش آن محصولات دارد.

بنابراین باید گفت که اگرچه مقدار آن در خوراکی‌های مختلف می‌تواند تا حدودی متفاوت باشد، اما سرشارترین خوراکی‌های دارای این مادهٔ معدنی معمولاً لوبیا، عدس، غلات و گوشت اعضای حیوانات به ویژه جگر و قلوهٔ حیوانات هستند. منابع دیگری هم هستند که مقدار کمتری از این مادهٔ معدنی دارند مانند دیگر محصولات حیوانی، میوه و بسیاری از سبزیجات.

نتایج به دست آمده از بسیاری از مطالعه‌ها و آزمایش‌ها در این زمینه نشان داده‌اند که بدن شما نمی‌تواند مولیبدن را به خوبی از بعضی از خوراکی‌ها به ویژه محصولات سویا جذب ‌کند. با این حال، این یک مشکل محسوب نمی‌شود زیرا دیگر مواد غذایی سرشار از آن هستند.

از آنجا که بدن شما فقط به مقدار کمی از این مادهٔ معدنی نیاز دارد و این ماده در بسیاری از غذاها به صورت فراوان وجود دارد، کمبود مولیبدن در بدن افراد معمولاً نادر است. به همین دلیل، افراد معمولاً نیازی به مکمل ندارند، مگر اینکه مشکلات خاص پزشکی داشته باشند.

خلاصه: مولیبدن در بسیاری از غذاها مانند حبوبات، دانه‌ها و گوشت اعضای بدن حیوانات گیاه خوار یافت می‌شود. بدن شما فقط به مقدار کمی از این مادهٔ معدنی مهم نیاز دارد، بنابراین کمبود آن در افراد بسیار نادر است.

مولیبدن به عنوان یک عامل سازنده آنزیم‌های مهم عمل می‌کند

مولیبدن برای بسیاری از فرآیندهای مهم در بدن شما ضروری است. پس از خوردن غذاهای دارای مولیبدن، این مادهٔ معدنی مهم از معده و روده شما جذب می‌شود، سپس به کبد، کلیه‌ها و مناطق دیگر بدن شما منتقل می‌شود.

مقداری از این ماده معدنی در کبد و کلیه‌ها ذخیره می‌شود، اما بیشتر آن به یک نوع مادهٔ دیگر به نام کوفاکتور مولیبدن تبدیل می‌شود. بعد از این مرحله مقدار اضافی مولیبدن از طریق ادرار از بدن دفع می‌شود.

این مادهٔ ساخته شدن به نام عامل مولیبدن چهار آنزیم مهم و اساسی را در بدن شما فعال می‌کند، یعنی مولکول‌های بیولوژیکی که واکنش‌های شیمیایی را در بدن هدایت می‌کنند. در زیر چهار آنزیم آورده شده است:

• اکسید کنندهٔ سولفیت: این آنزیم سولفیت را در بدن به سولفات تبدیل می‌کند و از بوجود آمدن سولفیت‌هایی که برای سلامتی بدن تا حدودی خطرناک هستند جلوگیری می‌کند.
• اکسید کنندهٔ آلدهید: این آنزیم آلدهیدها را که می‌توانند برای بدن شما تا حدودی سمی باشد تجزیه می‌کند. همچنین، به کبد کمک می‌کند تا الکل و برخی داروها مانند داروهایی که در درمان سرطان استفاده می‌شوند را تجزیه و دفع کند.
• اکسید کنندهٔ گزانتین: این آنزیم مادهٔ گزانتین را در بدن به اسید اوریک تبدیل می‌کند. این واکنش در تجزیه دیگر نوکلئوتیدها که بخش‌های سازندهٔ DNA هستند، زمانی که دیگر نیازی به آن‌ها در بدن نیست، کمک می‌کند. سپس این مواد تجزیه شدهٔ زائد، می‌توانند از طریق ادرار دفع شوند.
• آنزیم کاهش دهندهٔ آمیدوکسیم میتوکندری (mARC): عملکرد این آنزیم هنوزکاملاً درک نشده است، اما تصور می‌شود که مواد سمی که در هنگام سوخت و ساز در بدن بوجود می آیدن را از بین می‌برد.

نقش مولیبدن در تجزیه سولفیت‌ها برای حفظ سلامت شما دارای اهمیت بسیار زیادی است.

سولفیت‌ها به طور طبیعی در غذاها و خوراکی‌ها وجود دارند و بعضی اوقات به عنوان ماده نگهدارنده نیز به آن‌ها اضافه می‌شوند. این سولفیت‌ها وقتی در بدن بوجود بیایند، می‌توانند یک واکنش آلرژی زا ایجاد کنند که می‌تواند باعث بوجود آمدن علائم منفی مانند اسهال، مشکلات پوستی یا حتی مشکلات تنفسی در بدن شما شود.

خلاصه: مولیبدن به عنوان یک عامل برای فعال کردن چهار آنزیم در بدن عمل می‌کند. این آنزیم‌ها در از بین بردن سولفیت‌ها و تجزیه مواد سمی بوجود آمده در فرایند سوخت و ساز بدن نقش مهمی دارد.

کمبود مولیبدن 

اگرچه مکمل‌های دارای مولیبدن به طور فراوانی در دسترس هستند، اما کمبود مولیبدن در افراد سالم بسیار نادر است.

متوسط مقدار مصرف روزانه مولیبدن در ایالات متحده ۷۶ میکروگرم در روز برای زنان و ۱۰۹ میکروگرم در روز برای مردان است.

این بیش از مقدار مصرف روزانهٔ توصیه شده (RDA) برای بزرگسالان است که ۴۵ میکروگرم در روز است.

اطلاعات مربوط به مقدار مصرف مولیبدن در سایر کشورها متفاوت است، اما معمولاً بسیار بالاتر از حد مورد نیاز بدن است.

چند مورد استثنایی از کمبود مولیبدن وجود دارد که می‌تواند باعث بوجود آمدن مشکلات نامطلوب سلامتی در افراد شود.

در یکی از این موارد، بیماری در بیمارستان بوده است که از طریق لوله تغذیه مصنوعی می‌کرد و هیچ مقدار مولیبدنی به او داده نمی‌شد. این باعث شد بوجود آمدن علائم و نشانه‌های منفی شدیدی در بیمار شد که شامل تند شدن و نامنظم شدن ضربان قلب و تنفس، استفراغ کردن، ناهشیار شدن بیمار و سرانجام رفتن به کما بود.

نتایج به دست آمده از مطالعه‌ها و آزمایش‌های انجام شده در این زمینه نشان می‌دهد که کمبود مولیبدن در طولانی مدت در برخی از افراد می‌تواند تا حدودی باعث افزایش خطر سرطان مری در آن‌ها شود.

در یک منطقهٔ کوچک در کشور چین، سرطان مری ۱۰۰ برابر بیشتر از متوسط مقدار این سرطان در ایالات متحده است. پس از انجام مطالعه‌ها و آزمایش‌ها دیده شد که خاک این منطقه دارای مقدار بسیار کمی مولیبدن است و در نتیجه رژیم غذایی افراد در این منطقه دارای مولیبدن کافی نیست و این قضیه در طولانی مدت باعث بروز بیماری در افراد ساکن این منطقه شده است.

جالب است بدانید در مناطق دیگری که خطر مبتلا شدن افراد به سرطان مری تا حدودی بیشتر از نقاط دیگر است، مانند بخش‌هایی از شمال ایران و آفریقای جنوبی، مقدار مولیبدن در نمونه‌های آزمایش شدهٔ مو و ناخن افراد ساکن این مناطق تا حدودی پایین است.

در اینجا حتماً به این نکته توجه داشته باشید که این موارد به صورت فردی می‌تواند وجود داشته باشد و کمبود این مادهٔ معدنی برای اکثر افراد مشکلی ایجاد نمی‌کند.

خلاصه: در چند مورد، کم بودن مقدار مولیبدن در خاک بعضی مناطق با خطر مبتلا شدن به سرطان مری ارتباط داشته است. با این حال، از آنجا که متوسط مصرف روزانه مولیبدن در ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر از مقدار توصیه شدهٔ مصرف روزانه یا همان RDA بیشتر است، کمبود آن بسیار در بسیاری از کشورها نادر است.

کمبود مادهٔ عامل مولیبدن (یک ماده که بدن آن را از مولیبدن می‌سازد) در بدن باعث بوجود آمدن علائم منفی شدیدی خواهد شد که در دوران کودکی در افراد بوجود می‌آیند.

کمبود عامل مولیبدن یک بیماری ژنتیکی بسیار نادر است که در آن نوزادان بدون توانایی ایجاد عامل مولیبدن متولد می‌شوند.

بنابراین، آن‌ها قادر به فعال کردن چهار آنزیم مهمی که در بالا گفته شد نیستند.

این بیماری به دلیل جهش ژنتیکی بوده و به صورت ارثی منتقل می‌شود، بنابراین کودک برای مبتلا شدن آن باید ژن مبتلا به این بیماری را از هر دوی والدین خود به ارث ببرد که احتمال این قضیه بسیار کم است.

نوزادانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند از لحظهٔ تولد طبیعی به نظر می‌رسند، اما در طی یک هفته دچار ناخوشی شده و مبتلا به تشنج می‌شوند که راهی برای درمان و بهبودی آن‌ها با روش‌های معمول وجود ندارد.

مقدار سولفیت سمی در خون آن‌ها تا حدودی بالا می‌رود، چون بدن آن‌ها نمی‌تواند این سولفیت‌های سمی را به سولفات تبدیل کند. این قضیه می‌تواند باعث مبتلا شدن نوزاد به ناهنجاری‌ها و بیماری‌های مغزی و همچنین باعث بوجود آمدن تأخیر زیاد و کند شدن در رشد کودک می‌شود.

متأسفانه، نوزادانی که تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند، در دوران کودکی زنده نمی‌مانند.

خوشبختانه، این بیماری در جهان بسیار نادر است. پیش از سال ۲۰۱۰، فقط در حدود ۱۰۰ مورد گزارش شده و ثبت شده از مبتلا شدن به این بیماری در کل جهان وجود داشته است.

خلاصه: کمبود عامل مولیبدن (ماده‌ای که در بدن از مولیبدن ساخته می‌شود) باعث ناهنجاری‌های مغزی و بوجود آمدن تأخیر در رشد و نمو کودکان می‌شود. خوشبختانه، این بیماری بسیار نادر است.

مصرف بیش از اندازهٔ مولیبدن می‌تواند عوارض جانبی شدید ایجاد کند

مانند اکثر ویتامین‌ها و مواد معدنی، مصرف بیش از اندازهٔ توصیه شدهٔ مولیبدن هیچ فایده‌ای ندارد.

در حقیقت، مصرف بیش از اندازهٔ این مادهٔ معدنی حتی می‌تواند به سلامتی شما آسیب برساند.

حد بالایی قابل تحمل مصرف (UL) یک مادهٔ غذایی، در واقع بالاترین مقدار مصرف روزانهٔ آن ماده غذایی است که افراد با مصرف این مقداراز آن دچار علائم و عوارض منفی مربوط به سلامتی نخواهند شد. در این مورد گفته می‌شود که توصیه در مورد مصرف بیش‌تر از این مقدار حد بالایی قابل تحمل مواد غذایی احتیاط کنید.

UL یا همان حد بالایی قابل تحمل مصرف برای مولیبدن ۲،۰۰۰ میکروگرم (میلی گرم) در روز منبع است.

مبتلا شدن به بیماری مسمومیت مولیبدن نادر است و مطالعه‌ها و آزمایش‌های انجام شده در این مورد بر روی انسان محدود است. با این حال، مطالعه‌ها بر روی حیوانات نشان می‌دهد که مصرف مقدار بیش از حد مولیبدن می‌تواند تا حدودی باعث کاهش رشد، بوجود آمدن نارسایی کلیه، مبتلا شدن به ناباروری و اسهال شود.

باید بدانید که در موارد بسیار نادر، مصرف مکمل‌های مولیبدن باعث بوجود آمدن عوارض جانبی منفی جدی در انسان شده است، حتی اگر مقدارهای مصرف در حد مجاز بوده باشد.

در یک مورد، یک مرد طی ۱۸ روز ۳۰۰ تا ۸۰۰ میکروگرم در روز مصرف می‌کرد. این مقدار مصرف باعث بوجود آمدن علائم و عوارض جانبی منفی مانند تشنج، توهم و آسیب دائمی در مغز این شخص شده است.

مصرف بیش از اندازهٔ مولیبدن باعث بوجود آمدن تعدادی دیگر از بیماری‌ها و مشکلات مربوط به سلامتی می‌شوند.

علائم شبیه نقرس

مصرف بیش از اندازهٔ مولیبدن می‌تواند باعث ایجاد اسید اوریک شود که این قضیه به دلیل عملکرد اکسید کنندهٔ آنزیم گزانتین است که در بالا گفته شد.

گروهی از مردم ارمنستان که هر روز ۱۰،۰۰۰- ۱۵،۰۰۰ میکروگرم از این ماده را روز مصرف می‌کنند، که ۵-۷ برابر UL است، علائمی شبیه به علائم افراد مبتلا به بیماری نقرس را گزارش دادند.

نقرس هنگامی در بدن افراد بوجود می‌آید که اسید اوریک زیادی در خون وجود داشته باشد و این قضیه باعث تشکیل کریستال‌های ریز و رسوب در سطح مفاصل بدن می‌شود که این خود می‌تواند باعث بوجود آمدن علائمی مانند درد و تورم در مفاصل بدن شود.

ضعیف شدن استخوان

مطالعه‌ها و آزمایش‌های انجام شده در این زمینه نشان داده‌اند که مصرف زیاد مولیبدن ممکن است باعث کم شدن رشد استخوان و همچنین باعث کم شدن تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) شود.

در حال حاضر، هیچ مطالعه کنترل شده‌ای در این زمینه بر روی انسان وجود ندارد. با این حال، از یک مطالعه تجربی که بر روی تعداد ۱،۴۹۶ نفر انجام شد، نتایج جالبی به دست آمده است.

مشخص شد که با افزایش مقدار مصرف مولیبدن، به نظر می‌رسد، تراکم مواد معدنی در مهره‌های قسمت پایین کمر یا همان BMB در زنان بالای ۵۰ سال کم‌تر می‌شود.

مطالعه‌ها و آزمایش‌های کنترل شده در حیوانات همین نتایج و یافته‌ها را تأیید کرده است.

در یک مطالعه، به موش‌های آزمایش گاهی مقدار زیادی مولیبدن در رژیم غذایی داده شد. با افزایش مصرف آن‌ها، رشد استخوان در این موش‌ها تا حدودی کمتر شد.

در یک مطالعهٔ مشابه دیگر در اردک‌ها، مصرف زیاد مولیبدن در رژیم غذایی آن‌ها باعث بوجود آمدن آسیب‌هایی به استخوان‌های پای آن‌ها شده است.

کم شدن قدرت باروری

تحقیق‌ها و مطالعه‌ها همچنین ارتباطی بین مصرف بیش از اندازهٔ مولیبدن و بوجود آمدن مشکلات مربوط به تولید مثل را نشان داده است.

یک مطالعه تجربی بر روی تعداد ۲۱۹ مرد استخدام شده در کلینیک‌های باروری نشان داد که افزایش مقدار مولیبدن در خون می‌تواند تا حدود زیادی باعث کم شدن تعداد و کیفیت اسپرم در این مردان بشود.

یک مطالعه دیگر در این زمینه همچنین نشان داد که افزایش مقدار این مادهٔ معدنی در خون می‌تواند تا حدودی باعث کم شدن مقدار تستوسترون در بدن افراد شود و هنگامی که افزایش مولیبدن در خون با کم شدن مقدار فلز روی در بدن به صورت همزمان اتفاق بیافتد، می‌تواند مقدار تستوسترون افراد را تا ۳۷ درصد کاهش دهد.

مطالعه‌های کنترل شده‌ای که بر روی حیوانات انجام شده هم از نتایجی که در بالا گفته شد حمایت کرده است.

در مورد موش آزمایشگاهی، تحقیق‌ها و آزمایش‌ها نشان داده است مصرف زیاد این مادهٔ معدنی با کم شدن باروری، کاهش رشد فرزندان و ناهنجاری‌های اسپرم مرتبط بوده است.

اگرچه این مطالعه‌ها سؤالات بسیاری را در مورد مصرف این مادهٔ معدنی ایجاد کرده است، اما هنوز مطالعه‌ها و تحقیق‌های بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.

خلاصه: در موارد نادر، مصرف زیاد مولیبدن می‌تواند باعث بوجود آمدن علائم و عوارض جانبی مانند تشنج و آسیب مغزی در افراد شود. مطالعه‌های اولیه همچنین نشان دهندهٔ این واقعیت هستند که مصرف بیش از اندازهٔ این مادهٔ معدنی می‌تواند تا حدودی باعث بوجود آمدن بیماری‌ها و مشکلاتی مانند نقرس، ضعیف شدن استخوان‌ها و کاهش قدرت باروری در بدن شود.

از مولیبدن می‌توان به عنوان درمانی برای برخی از بیماری‌ها استفاده کرد

در مواقع خاص، مولیبدن می‌تواند تا حدودی به کم شدن مقدار مس در بدن افراد کمک کند. مصرف این مادهٔ معدنی به عنوان درمانی برای برخی از بیماری‌های مزمن بدن در حال بررسی است.

همچنین نتایج مطالعه‌ها و آزمایش‌های انجام شده در این زمینه نشان داده است که وجود مقدار بیش از اندازه از این مادهٔ معدنی در رژیم غذایی، می‌توان به کم شدن مقدار مس بدن در حیوانات نشخوارکننده مانند گاو و گوسفند کمک کند.

به دلیل آناتومی خاصی که این حیوانات نشخوارکننده دارد، مولیبدن و گوگرد در آن‌ها ترکیب می‌شوند تا ترکیباتی به نام thomomybdates را در بدن این حیوانات تشکیل دهند. این ترکییبات از جذب مس در بدن این نشخوارکنندگان تا حدودی جلوگیری می‌کنند.

البته تصور نمی‌شود این قضیه یک نگرانی غذایی برای انسان بوجود بیاورد، زیرا دستگاه گوارش انسان کاملاً متفاوت است.

با این حال، از همان واکنش شیمیایی برای تولید ترکیبی به نام تترا اتیومولیبلدات یا (TM) استفاده شده است.

TM توانایی کم کردن مقدار مس بدن را دارد و به عنوان یک درمان احتمالی برای بیماری ویلسون، سرطان‌ها و بیماری اسکلروز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

خلاصه: مطالعه‌ها و آزمایش‌ها نشان داده است که یک واکنش شیمیایی بین مولیبدن و گوگرد می‌تواند باعث کم شدن مقدار مس در بدن شود و این قضیه می‌تواند به عنوان درمانی برای بیماری‌های مزمن مانند سرطان و بیماری اسکلروز مورد بررسی قرار گیرد.

به چه مقدار مولیبدن نیاز دارید؟ واضح است که وقتی مقدار مولیبدن در بدن بیش از اندازه باشد یا به کمتر از مقدار طبیعی برسد می‌تواند باعث بروز مشکلات و عوارض منفی بسیاری در بدن انسان شود.

بیشتر بخوانید: عوارض کمبود “سلنیوم” در بدن!

به چه مقدار مولیبدن احتیاج دارید؟

اندازه گیری مولیبدن در بدن دشوار است، زیرا لزوماً از آزمایش کردن خون و ادرار نمی‌توان مقدار این مادهٔ معدنی در بدن را اندازه گیری کرد.

به همین دلیل از داده‌های مطالعه‌ها و آزمایش‌های کنترل شده برای به دست آوردن مقدار مورد مولیبدن مورد نیاز بدن استفاده شده است.

در اینجا مقدار مورد نیاز روزانه یا همان RDA های مولیبدن برای گروه‌های مختلف سنی آورده شده است:

کودکان و نوجوانان

۱ – ۳ سال: ۱۷ میکروگرم در روز

۴ – ۸ سال: ۲۲ میکروگرم در روز

۱۳ – ۹ سال: ۳۴ میکروگرم در روز

۱۴ -۱۸ سال: ۴۳ میکروگرم در روز

بزرگسالان

همه بزرگسالان بالای ۱۹ سال: ۴۵ میکروگرم در روز.

زنان باردار یا شیرده

زنان باردار یا شیرده در هر سنی: ۵۰ میکروگرم در روز.

خلاصه: از مطالعه‌های کنترل شده برای تخمین مقدار مورد نیاز مصرف روزانه RDA های مولیبدن برای بزرگسالان و کودکان و نیز زن هایی که حامله هستند استفاده شده است.

چکیدهٔ مقاله:

مولیبدن یک ماده معدنی ضروری است که به مقدار تا حدودی زیاد در حبوبات، دانه‌ها و گوشت‌های ارگانیک وجود دارد.

این مادهٔ معدنی مهم آنزیم‌هایی را فعال می‌کند که به تجزیه کردن سولفیت‌های مضر در بدن کمک می‌کند و از ایجاد سموم مضر در بدن شما تا حدود زیادی جلوگیری می‌کند.

موقعیت‌هایی که که افراد در آن بیش از اندازه زیاد یا کم‌تر از حد مورد نیاز از این مواد معدنی در یافت می‌کند خیلی بسیار نادر هستند، اما هر دوی این وضعیت‌ها می‌توانند باعث بوجود آمدن عوارض جانبی جدی در بدن افراد شوند.

از آنجا که مولیبدن در بسیاری از غذاهای رایج یافت می‌شود، متوسط مقدار مصرف روزانه بیش از نیاز بدن افراد است. به همین دلیل، بیشتر افراد باید از مکمل‌های آن پرهیز کنند.

تا زمانی که شما یک رژیم غذایی سالم با انواع غذاهای مختلفی را بخورید، از نظر دریافت مقدار مناسب و مورد نیاز بدن از این ماده معدنی مهم جای نگرانی نیست.
منبع: www.healthline.com