چگونه سوال هوشمندانه بپرسیم؟ ۸ توصیه برای پرسیدن سوال هوشمندانه

حتماً تا به حال شنیده‌اید که پرسیدن سوال درست مهمتر از جواب درست است. این سوال خوب و دقیق است که می‌تواند جواب جامع و مانعی را در پی داشته باشد. سوال‌ها و چرایی‌ها هرگز تمام نمی‌شوند چرا که نمی‌توانیم به تمام علوم و دانش جهان دست پیدا کنیم. اما می‌توانیم با پرسش‌های درست به جواب‌هایی برسیم که ما را به سمت سوال‌های بعدی و آگاهی بیشتر سوق می‌دهد. در سوال پرسیدن باید نکاتی را مد نظر قرار دهیم تا هوشمندانه باشند، به این معنا که مستقیما به سمت هدف، که همان جواب کامل است، بروند.

در این مقاله از اُکالابلاگ می‌خواهیم چند توصیه‌ برای پرسیدن سوال هوشمندانه را باهم مرور کنیم.

اهمیت سوال پرسیدن

دانش ما از جهان بسیار محدود است و هر کدام از ما تنها به بخشی از آن دسترسی داریم. از طرفی ما برای بقای خود و جامعه نیاز داریم که دانش خود را به اشتراک بگذاریم و به اشتراک گذاشتن دانش نیازمند پرسش‌های درست و عمیق است. سوال پرسیدن پایه اصلی ارتباطات عمیق و موفق است. چرا که با سوال کردن است که می‌توانیم بدانیم در ذهن دیگران چه می‌گذرد. تمام افکار و عواطف نیز به همین طریق منتقل خواهند شد.

چگونه سوال هوشمندانه بپرسیم

سوال هوشمندانه ویژگی‌های مهمی دارد که در زیر به چند نمونه از آن می‌پردازیم:

سوال محرک

این سوال از هوشمندانه‌ترین سوالاتی است که می‌توانید برای دریاف اطلاعات به کار ببرید. سوال محرک یعنی سوالی که فرد مقابل را به پاسخ دادن تحریک کند. این سوال باید با دقیق و حساسیت انتخاب شده و باعث اضطراب یا آشفتگی طرف مقابل نشود. در اینگونه سوال‌ها ما می‌توانیم با همراهی و نشان دادن اینکه پاسخ‌ها را درک خواهیم کرد، فرد مقابل را به جواب‌های بیشتر تشویق کنیم.

بیشتر بخوانید: با این ترفندهای روانشناسی جالب، ذهن دیگران را بخوانید!

سوال شفاف و واضح

لازم است که سوال ما کاملاً روشن شفاف و واضح باشد. اگر سوال دچار ابهام باشد جواب نیز شفاف نخواهد بود. سوالی شفاف است که سر راست باشد و از کلمات دقیقی برای منظور خود استفاده کند. لازم است که بدانید در پی چه جوابی هستید و سوال شما به کدام سمت می‌رود. در واقع هدف سوال مشخص می‌کند که سوال باید چگونه مطرح شود. اگر جواب مورد انتظار نیاز به جزئیات دارد، آن جزئیات را در سوال خود بیاورید. هر چقدر که سوال دقیق‌تر و جزئی‌تر و واضح‌تر باشد جواب آن نیز به همین صورت وشن‌تر و شفاف‌تر است.

سوال از علت

وقتی در مورد چیزی سوال می‌پرسیم که هویت آن مشخص است، بیشتر سوال‌ها باید از علت‌ها باشد. مثلا وقتی چیزی اتفاق افتاده است، چرایی آن مهمتر از چگونگی آن است. چراهای پشت یک پدیده است که می‌تواند یک جواب کامل و روشن کننده و معنی‌دار به ما بدهد. ماهیت پدیده‌ها از مشاهده صرف، اقتباس می‌شود اما چرایی نیاز به سوال دارد چرا که حتماً چیزهایی وجود دارد که مشاهده نشده است.

سوال از ناگفته‌ها

کلماتی که گفته می‌شوند معمولاً انتخاب شده و هدفمند هستند. اما اگر می‌خواهیم عمیق‌تر و موشکافانه‌تر به یک چیز نگاه کنیم لازم است که ناگفته‌ها را هم بدانیم. در ناگفته‌ها مطالب بیشتر و گاهاً مهم‌تر و عمیق‌تری وجود دارد. باید که به صحبت دیگران به خوبی دقت کنیم و نقاط خالی پازل را پیدا کنیم. آن چیزهایی که گفته نشده‌اند تبدیل به سوال می‌شوند تا پازل آگاهی ما تکمیل شود.

بیشتر بخوانید: چگونه در همه بحث‌ها برنده باشیم؟

سوال فرضیه‌ای

این سوال‌ها مثل سوالات استفهام انکاری است. شبیه یک جمله خبری که در ادامه آن سوالی مطرح می‌شود. در واقع در این نوع سوال‌ها ما می‌توانیم فرضیه خود را بیان کنیم و در ادامه همان فرضیه سوالی را مطرح کنیم که پاسخ آن، جوابی برای فرضیه ما خواهد بود. به عنوان مثال شما می‌گویید اگر شما کار الف را انجام داده‌اید، چه برنامه‌ای برای کار ب دارید. این سوال یک پیش فرض دارد که انجام دادن الف است و جواب بعد از این پیش فرض را در بر می‌گیردو این سوال نوعی سوال هوشمندانه است که می‌تواند به جواب‌ها جهت دهد و آنچه لازم است را از دل جواب بیرون بکشد.

سوال نقادانه

در سوال نقادانه ما سعی می‌کنیم که سوالمان جنبه انتقادی داشته باشد. وقتی که برای چیزی نیاز به استدلال قوی و مدرک معتبری وجود دارد لازم است که ما نقادانه نگاه کنیم و هرجا ابهامی وجود دارد درخواست کنیم که آن ابهام روشن شود. سوال نقادانه از تفکر انتقادی حاصل می‌شود و تفکر انتقادی به این معناست که هیچ چیز را بدون وجود مدرک و استدلال قوی نپذیریم.

سوال نکته سنج

این سوال می‌تواند در ادامه جواب‌های قبلی پرسیده شود. در واقع لازم است شما با دقت به چیزی که دیگران می‌گویند گوش بدهید تا بتوانید نکته‌هایی را که در آن گفته‌ها مهم و حیاتی است پیدا کنید و در مورد آن نکته‌های خاص به سوال کردن ادامه دهید.

سوال از دل جواب

بعد از طرح اولین پرسش، به هر پاسخی که می‌رسیم آن را با پرسش دیگر امتداد و ادامه می‌دهیم و ادامه می دهیم تا بتوانیم پاسخ مراجع را تا جای ممکن درک کنیم. لازم است که شما فضای ذهنی خود را باز کرده و آماده باشید تا در ادامه سوال‌ها، سوال جدیدی از دل جواب قبلی بیرون بکشید. در واقع هیچ برنامه از پیش تعیین شده‌ای برای سوال‌ها وجود ندارد و بسته به جواب‌های قبلی سوال جدید به وجود خواهد آمد.

آنچه گفته شد بخشی از تکنیک‌هایی بود که می‌توانید در زمان پرسیدن سوال از آنها استفاده کنید. فیلسوف معروف، سقراط، یکی از مشهورترین کسانی است که گفتگوهایش بر پایه سوال پرسیدن و استدلال به کمک سوال‌ها بوده است. پس می‌بینید که سوال یک راه فوق‌العاده جهت برقراری ارتباط درست و کسب حداکثری اطلاعات با کمترین هزینه است. شما فکر می‌کنید چه نوع سوالی هوشمندانه است و به جواب‌های بهتری می‌رسد؟ نظر خود را با ما درمیان بگذارید.