بیشتر از ۲۰ سال نیست که دنیا آنچنان با رسانه‌ها و اخبار مختلف احاطه شده است، که کمتر کسی می‌تواند از هجوم آنها در امان بماند. البته که رسانه‌ها فایده‌های زیادی برای بشر داشته‌اند. انتقال دانش و آگاهی به نوعی مدیون رسانه‌هاست که منجر به پیشرفت‌های قابل توجه در آموزش، بهداشت و سلامت، تکنولوژی‌های جدید و سایر جنبه‌های زندگی بشر شده است. با این حال به خاطر تازگی این شرایط، تاثیرات بد رسانه‌ها کمتر مورد بررسی قرار گرفته است، و یا به اندازه کافی منتشر نشده است. در این مقاله از اُکالا بلاگ می‌خواهیم به نکاتی در رابطه با مراقبت از خود در برابر رسانه‌ها و خبرهای بد بپردازیم.
تاثیرات منفی رسانه‌ها
رسانه‌ها از دیرباز با انسان‌ها بوده‌اند، حتی صدها سال پیش، روزنامه‌ها فعالیت داشته‌اند. اما رسانه‌ها به شکل امروزی قدمت زیادی ندارند، در نتیجه تمام تاثیرات آنها هنوز به طور کامل مشخص نیست. اما مهمترین اثرات منفی که با آنها رو به رو هستیم به شرح زیر است:
اضافه بار اطلاعاتی
رسانه‌ها حجم بالایی از اطلاعاتی را به ما می‌رسانند، که ما هیچ نیازی به آنها نداریم. مغز انسان ظرفیت محدودی برای پردازش اطلاعات دارد. وقتی که اطلاعات زیاد غیر مفید به مغز می‌رسد برای پردازش و تجزیه و تحلیل آن، نیاز به انرژی و سوخت خواهد داشت.
در نتیجه برای کارهای دیگر و فرایندهای شناختی لازم به اندازه کافی انرژی نخواهد داشت. در این حالت مغز ما دچار خستگی و فرسودگی میشود. عدم تمرکز و توجه در طول روز می‌تواند در نتیجه استفاده زیاد از حد از رسانه‌ها و قرار گرفتن در معرض اطلاعات زیاد باشد.
رقابت با دیگران
ما از طریق برخی رسانه‌ها، مثل شبکه‌های اجتماعی به صورت مداوم تصاویری از زندگی دیگران می‌بینیم که الزاماً درست و حقیقی نیست بلکه تنها بخشی از زندگی دیگران است که آنها می‌خواهند آن قسمت را به دیگران نشان دهند. اما بخش مهم‌تری که شامل مشکلات و مسائل زندگی است را نشان نخواهند داد
. این طبیعت شبکه‌های اجتماعی است و باعث میشود که دیگران با تصویری زندگی خود را مقایسه کنند که حقیقت ندارد و صرفاً یک تصویر زیبا و ایده آل از زندگی است. احساس عقب ماندن، نا امیدی و سرخوردگی، خشم و افسوس، از جمله احساساتی است که اگر به شبکه‌های اجتماعی بیش از حد اعتماد کنید، به سراغتان خواهد آمد.
افکار منفی و نگرانی‌های بیش از حد
اگر به برنامه‌ها و اخبار یک رسانه در طول یک ۲۴ ساعت نگاه کنید، می‌بینید که اغلب خبرها، منفی ناراحت کننده هستند. چرا؟ چون این ذات رسانه است. در واقع بهتر است بگویم که برای یک رسانه، خبر خوب (با کیفیت)، خبر بد است! طبیعی است که ما به خبر تصادف زنجیره‌ای در جاده، بیشتر از فرمول جدید گلی به رنگ طلایی، علاقه‌مند هستیم.
در واقع خبرهای بد برای مردم، اهمیت بیشتری دارند چرا که تاثیرشان در زندگی مردم، بیشتر و بغرنج تر است. اما اخبار خوب خیلی به درد کسی نمی‌خورند. اما همه اخبار بد الزاما مربوط به ما یا اثرگذار نیستند، پس دیدن و شنیدن آنها، جز اینکه افکار منفی ما را زیاد کند، سودی نخواهد داشت. اغلب نگرانی‌هایی که ما از اخبار بد به آن دچار می‌شویم، بابت چیزی است که وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: با این ۸ قدم، دوباره از نو شروع کن!
تصویر اشتباه از دنیا
وقتی رسانه‌ها مرجع ما برای شناخت دنیا باشند، احتمالا به طور کامل یک دنیای غیرواقعی و تخیلی را خواهیم شناخت. چرا که تصویر رسانه‌ها از دنیا زیاد شبیه به واقعیت نیست، بلکه بیشتر شبیه چیزی است که خود آن رسانه با توجه به استراتژی و سیاست‌هایش می‌خواهد در تصور ما باشد. در اثر همین تصویر اشتباه است که ما قضاوت‌های اشتباه و غیر اخلاقی خواهیم داشت.
فرض کنید تصویری که از یک کشور دارید، صرفا تصویر بخشی از آن باشد که دچار آلودگی‌ها و بیماری‌های مختلف است، در صورتی که بخش‌های پاک و زیبای آن کشور بر شما پنهان است. در این صورت قضاوت شما در مورد آن کشور و مردمش، نادرست و غیراخلاقی خواهد بود.
اعتیاد و از دست دادن زمان
یکی از مشکلات مهم رسانه‌های امروزی که در اینجا منظورمان رسانه‌های آنلاین هستند، خاصیت اعتیادآور بودن آنهاست. این رسانه‌ها به این هدف طراحی می‌شوند که شما را زمان بیشتری با خود نگه دارند. زمان شما مساوی درآمد بیشتر برای رسانه‌ها است. اما برای ما جز آسیب چیزی ندارد.
صرف زمان زیاد و معتاد شدن به رسانه‌ها، نه تنها آسیب‌های فیزیکی بلکه آسیب‌های روانی بسیاری خواهد داشت. داشتن رفتارهای اعتیادی مثل فوبیای دور بودن از تلفن همراه، چک کردن دائم رسانه‌ها بدون دلیلی خاص، صرف زمان بسیار زیاد در شبکه‌های اجتماعی و در نتیجه زمان و فرصت محدود برای بودن در کنار خانواده و زندگی واقعی، بدیهی‌ترین آسیب‌های روانی اعتیاد به رسانه‌ها است.
از بین رفتن خلاقیت
وقتی همه چیز از پیش تعیین شده و به تصویر کشیده شده باشد، ما خلاقیت کمی برای خلق دنیاهای خود خواهیم داشت. این موضوع به ویژه برای کودکان مضر است. آنها آنقدر با تصاویر مختلف و اطلاعات مختلف رو به رو هستند، که فرصتی برای داشتن خلاقیت و خلق چیزهای جدید نخواهند داشت. در بزرگسالی نیز وقتی تمام اوقات فراغتمان با رسانه‌ها پر شود، دیگر به سمت ایده‌های نو و عملی‌کردنشان نمی‌رویم.
بیشتر بخوانید: چگونه انگیزه درونی خود را افزایش دهیم؟
راه‌های مراقبت از خود در برابر رسانه‌ها و اخبار
راه‌های مراقبت از خود در برابر رسانه‌ها و اخبار به شرح زیر است:
شناخت رسانه
مهم است که بدانید هر رسانه برای چه موضوعی ساخته شده و روش و هدف آن چیست. شما باید رسانه مورد نظر خود را انتخاب کنید نه اینکه رسانه‌ها شما را هدف قرار دهند. برای این انتخاب نیاز به آگاهی و شناخت کامل رسانه‌ها خواهید داشت تا رسانه‌ای که واقعا برای شما مفید است را دنبال کنید.
فیلتر کردن اخبار نامربوط
اگر فکر می‌کنید به محض باز کردن یک رسانه، با حجمی از اخبار روبرو خواهید شد که توان تفکیک اخبار مفید از اخبار نامربوط به خود را ندارید، بهتر است فیلترهایی برای رسانه‌های خود در نظر بگیرید. در رسانه‌های آنلاین این کار امکان‌پذیر است. کنید مطالب بیهوده را از سر راه خود بردارید، این کار به پنهان کردن برخی از شبکه‌ها یا پاک کردن آنها به خوبی عملی میشود.
بیشتر بخوانید: گام‌های طلایی برای رهایی از کمال گرایی
نگاه نقادانه
نگاه نقادانه به معنای این است که هر چیزی را به سادگی و بدون اعتبار قبول نکنید. منابع معتبر برای مطالب مختلف را چک کنید و به راحتی فریب نخورید. اخبار دروغ به شدت واقعی به نظر می‌رسند و ما تنها با نگاه نقادانه و موشکافی اعتبار آنها، می‌توانیم به صحت یا عدم صحت آنها پی ببریم.
وقت گذاشتن برای سرگرمی‌های واقعی
از دنیای واقعی فاصله نگیرید. ما آنقدر در رسانه‌ها غرق شده‌ایم که ممکن است کنار گذاشتن آنها، باعث سر رفتن حوصله و خستگی و رخوت شود. خبر خوب این است که خلاقیت در همین زمان‌ها است که بروز پیدا می‌کند. این اوقات فراغت که هیچ کاری در آن ندارید، فرصت فکر کردن، ایده پیدا کردن و خلاق بودن است.
هر چقدر بیشتر در واقعیت زندگی کنید، خواهید دید که خلاق تر خواهید بود و به مرور لذت زندگی و عمل واقعی، جایگزین تمام لذت‌های خیالی دنیای مجازی خواهد شد.
راه‌های بسیار دیگری برای کنترل استفاده از رسانه‌ها و مراقبت از خود در برابر آسیب‌های احتمالی رسانه‌های نوین وجود دارد که سعی می‌کنیم در مطالب بعدی، باز هم به این موضوع بپردازیم. اگر شما هم تجربه‌ای در این مورد دارید و راهی برای مراقبت در برابر رسانه‌ها و اخبار بد می‌شناسید، آن را در این مطلب از مجله سبک زندگی اکالا با ما درمیان بگذارید.
من هستی دفتری هستم، دانش آموخته روزنامه‌نگاری، روانشناسی و علوم اعصاب شناختی. بزرگترین دغدغه من در حوزه کاری، شناخت انسان‌ها و کمک بهشون برای داشتن ذهن و روانی سالم و تواناست. در مسیرم چیزهای زیادی هم از کتاب‌ها و نظریه‌ها و هم از تجربه‌های دیگران یاد گرفتم و اینجا سعی دارم دریافت خودم از بعضی مسائل رو به زبان ساده برای شما بنویسم. امیدوارم که نوشته‌هام بتونه اندکی راهنما و کارگشا باشه.
