فصل تابستان، با پایان کلاس‌های مدارس و امتحانات، شروع بازی و استراحت و سرخوشی دانش‌آموزان است. اما سالهاست که والدین از این وقفه سه ماهه در آموزش کودکان و اتلاف وقت آنان با کارهای بیهوده و بعضا آسیب‌زا نگرانند و می‌خواهند در این دوران هم بچه‌ها را در خط یادگیری و پیشرفت در هر زمینه‌ای نگه دارند.
کلاس‌های تابستانی از طرفی باعث استمرار روند آموزشی و از طرف دیگر مانع آزادی فرزندمان از فشار روانی دوران مدرسه است. انتخاب ما برای این امر، باید با دانش و آگاهی و شناخت شرایط و روحیات فرزند خودمان باشد. در این مقاله از اکالا بلاگ، در مورد مزایا و معایب کلاس‌های تابستانه صحبت خواهیم کرد.
مزایای کلاس‌های تابستانه
از مزایای کلاس‌های تابستانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- مهارت‌های اجتماعی در برابر انزوا
اولین مزیت رفتن به کلاس‌های تابستانه برای بچه‌ها، حفظ و بالا بردن سطح مهارت‌های اجتماعی است. اگر بچه‌ها فقط در خانه بمانند و با کودکان دیگر هم‌بازی و همراه نباشند، به بازی‌ها و فعالیت‌های انفرادی روی می‌آورند و به تبع آن، دچار انزوای اجتماعی می‌شوند.
کارهای اشتراکی و تیمی، برای بالا بردن مهارت‌های اجتماعی، و کشف راه‌های ارتباطی جدید در کودکان الزامی است و کلاس‌های تابستانه به همراهی دوستان و همسالان، بستر این امر است.
۲- مهارت‌های حرکتی در برابر رخوت
یکی از مهمترین اتفاقاتی که برای بچه‌ها در خانه می‌افتد، محدودیت حرکتی است. بچه‌ها به صورت بالقوه انرژی بسیار بالایی را دارا هستند که برای تخلیه آن نیاز به حرکت دارند. اما اگر بخواهند در خانه زیاد حرکت کنند، نه تنها با تذکرهای مداوم اهل خانواده، بلکه بخاطر آسیب دیدن خودشان و وسایل خانه، متوقف می‌شوند و عطای حرکت کردن را به لقایش می‌بخشند و بازی‌های نشسته را انتخاب می‌کنند.
عدم تحرم برای کودک سم است، و نه فقط به بدن، بلکه به روان کودک نیز آسیب میزند. اضافه وزن تنها یکی از این تبعات است. کلاس‌های تابستانه می‌توانند در نبود مدرسه، فرصتی برای تحرک و جنب و جوش کودکان باشند.
۳- مهارت‌های شناختی در برابر تنبلی ذهنی
همه‌ی مهارت‌های شناختی به بهترین حالت خود در مدارس تقویت نمی‌شوند. این در حالی است، که پیشرفت ما در مسیر زندگی، توانایی تجزیه و تحلیل و تصمیم‌گیری، حل مسئله و خلاقیت، قضاوت و کنترل بحران‌ها و بسیاری موارد مهم دیگر، با همین مهارت‌های شناختی است که صورت می‌پذیرد.
کودک ما در هر مسیری که حرکت کند، نیازمند جدی این مهارت‌ها خواهد بود. کلاس‌های تابستانه‌ای که به طور ویژه و حتی به صورت غیر مستقیم، بستر ارتقای این مهارت‌ها هستند، از الزامات وقت اضافه کودکان در تابستان‌اند.
بیشتر بخوانید: راهکارهای دور کردن کودکان از گوشی و تبلت!
۴- بروز استعداد در برابر کور شدن آن
سیستم آموزشی مدارس، توان زیادی در پیدا کردن استعدادهای خفته بچه‌ها ندارد. چرا که در یک چهارچوب معین آنها را می‌سنجد. علاوه بر این، در مدارس، با روند “همین را بخوان و همین جواب را بده”، مواجه می‌شویم که فضایی برای خلاق شدن و نشان دادن تفاوت‌ها باقی نمی‌گذارد.
کلاس‌های تابستانه اما، به ویژه اگر با توجه به علاقه و میل کودکان انتخاب شود، می‌تواند زمینه بروز خلاقیت و استعدادهای آنها باشد. در این مورد لازم است در عین راهنمایی و نظارت غیرمستقیم، تصمیم‌گیری را بر عهده کودکان بگذاریم.
معایب کلاس‌های تابستانه
معایب کلاس‌های تابستانه به شرح زیر است:
بیشتر بخوانید: ۲۰ سرگرمی خانوادگی برای گذراندن تعطیلات تابستانی!
۱- فشار جسمی
تحقیقات نشان داده است کودکانی که از خواب کافی محرومند، به طور قابل توجهی مهارت‌های شناختی خود را از دست می‌دهند و اکثر آنان دچار بدخلقی و افسردگی خواهند شد. در نظر گرفتن توانایی کودک یک مسئله جدی است. اگر کودک شما از آن دسته از دانش‌آموزان است که در طول سال تحصیلی، با بیدار شدن در صبح زود مشکل داشته است، باید شرایط جسمی او و ساعت خواب بدن‌اش را در نظر بگیرید.
علاوه بر این لازم است بدانید که بهترین ساعت برای رسیدن مغز به حداکثر فعالیت شناختی در انسان، دو ساعت بعد از بیدار شدن از خواب است. در نتیجه کلاس‌های صبح زود، که بلافاصله بعد از بیدار شدن کودک شروع خواهند شد، فایده که هیچ، احتمالا آسیب‌هایی هم خواهد داشت.
۲- فشار روانی
همه ما تجربه رفتن مدرسه و تحمل فشارهای روانی آن را داریم. شاید امروز احساس کنید که مدرسه و درس و کلاس، هیچ استرس و فشاری ندارد. اما این بدین خاطر است که دارید آن فشار را با فشارهای روانی امروزتان و با این سن مقایسه می‌کنید. فشار روانی که کودکان در طول دوران تحصیل بر دوش می‌کشند، می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از اختلالات از جمله اضطراب، وسواس و افسردگی باشد.
حالا با اتمام آن فشارهایی که برای رعایت نظم و مقررات کشیده‌اند، کلاس‌های تابستانه ممکن است به طور مضاعف بچه‌ها را در چرخه مقایسه و شکست و سرزنش خود، قرار دهد. لازم است که ظرفیت روانی کودکان را در نظر بگیریم، و بجای فشار آوردن به کودک برای شرکت در کلاس‌های مختلف، به او فرصت استراحت و تجدید قوا بدهیم.
بیشتر بخوانید: روش‌های کاربردی برای آموزش نظم به کودکان!
۳- اضافه بار اطلاعاتی
این تصور که کودک باید همه چیز را بلد باشد یا حتی در یک موضوع، خیلی متخصص و عمیق باشد، اشتباه است. کودکی فرصت یادگیری در بستر بازی و تجربه‌های خوشایند است، نه زمان عالم و دانشمند شدن. گاهی کلاس‌های تابستانه، مدرسه‌ای دیگر می‌شوند که کودک برای عبور از آن دوره، نیاز به تلاش زیادی دارد، دوباره خواندن و نوشتن و تمرین کردن، فصل تابستان را همانند فصل‌های دیگر و پرفشار خواهد کرد.
علاوه بر این اطلاعات یا دانش اضافی که کودک نیازی به آن ندارد، نوعی اضافه بار است که ظرفیت ذهن کودک برای سایر یادگیری‌ها در بستر زندگی را مختل می‌کند. در این مورد پیشنهاد می‌دهیم به جای کلاس‌های آموزشی، از کلاس‌های مفرح و در قالب بازی استقبال کنید.
۴- باز ماندن از تجربیات زندگی عادی
به یاد داشته باشید که کودکی فرصت محدودی است، که کودک در آن، بیشترین توان را برای یادگیری و آموختن آنچه نیاز زندگی واقعی است، دارد. شاید گاهی لازم است که کودک از این زمان کم، بجای آموزش‌های کلاس محور متفرقه، در جهت آموزش به طور خودکار و با دیدن و شنیدن در حالت‌های طبیعی استفاده کند.
همراهی با والدین و خانواده، رفتن به سفر و کسب تجربیات جدید، بودن در طبیعت و دیدنِ جریان‌های طبیعی در محیط زیست، تجربه انجام دادن بعضی از کارها مثل درست کردن آتش، پخت غذا، ساخت و ساز با چوب و سایر کارهایی از این دست، می‌تواند به مراتب از یک کلاس خشک و اجباری، بیشتر به پرورش ذهن و جسم کودک کمک کند.
با توجه به آنچه که در این مطلب از مجله دانستنی اکالا گفته شد، لازم است که در بین مزیت‌ها و معایب کلاس‌های تابستانه، تعادلی برقرار کنیم، و اگر مایل هستیم که برای فرزندمان برنامه‌ریزی انجام دهیم، این کار با دیدن شرایط منحصر به فرد کودکمان و با توجه به علایق و توانمندی‌های او باشد تا بیشترین بهره را از این دوره کوتاه ببرد.
من هستی دفتری هستم، دانش آموخته روزنامه‌نگاری، روانشناسی و علوم اعصاب شناختی. بزرگترین دغدغه من در حوزه کاری، شناخت انسان‌ها و کمک بهشون برای داشتن ذهن و روانی سالم و تواناست. در مسیرم چیزهای زیادی هم از کتاب‌ها و نظریه‌ها و هم از تجربه‌های دیگران یاد گرفتم و اینجا سعی دارم دریافت خودم از بعضی مسائل رو به زبان ساده برای شما بنویسم. امیدوارم که نوشته‌هام بتونه اندکی راهنما و کارگشا باشه.
