خشم یک احساس قوی، سازنده، مفید و بعضا ناخوشایند در انسان است. ما در برابر ناملایمات، راهبندها و آزار، خشمگین می‌شویم و عموما این حس باعث می‌شود که ما در جهت رفع آن، اقدامی انجام دهیم. اما ابراز خشم از احساس آن جداست. در واقع فاصله‌ای بین احساس کردن و رفتار است که می‌بایست به درستی آن را شناخت و برای رساندنش به بهینه‌ترین حالت تلاش کرد. شاید فکر کنید که در بزرگسالی راحت‌تر می‌توان خشم را کنترل کرد، اما این یک فرضیه اشتباه است. بزرگسالی که از کودکی، کنترل خشم را فرا نگرفته باشد، نمی‌تواند این مسئله را مدیریت کند. حتی می‌توان گفت، که برای یک بزرگسال یادگیری کنترل خشم، به موجب عادت‌های رفتاری، بسیار سخت‌تر است.
از طرفی آموزش کنترل خشم به کودکان، از جهت اینکه کودک هنوز به برخی احساسات و درونیات خودش آگاه نیست، می‌تواند چالش برانگیز باشد. در این مقاله از اکالا بلاگ، آنچه را که باید در مورد راهکارهای آموزش کنترل خشم به کودکان بدانید، باهم مرور می‌کنیم.
راهکارهای طلایی برای آموزش کنترل خشم به کودکان
در ادامه به چند راهکار طلایی برای آموزش کنترل خشم به کودکان اشاره خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
بیشتر بخوانید: ۸ فایده تنها بازی کردن کودکان و راهکارهای تشویق آنها
۱- کنترل رفتار به جای کنترل خشم
قبل از هر چیز لازم است بدانیم که خشم یکی از مهمترین و لازم‌ترین احساسات در انسان است. پس اگر کودک شما خشم نداشته باشد، در پیشبرد بسیاری از موقعیت‌ها، ناکام خواهد ماند. چیزی که ما از آن تحت عنوان کنترل خشم صحبت می‌کنیم، در واقع کنترل رفتاری است که در نتیجه خشم به وجود می‌آید، وگرنه ما نمی‌توانیم و نباید که وجود خشم را کنترل یا آن را سرکوب کنیم. احساسات باید بدون کم و کاست، پذیرفته شوند. این رفتار است که باید سنجیده بودن و انتخابی بودن آن را به کودکمان آموزش دهیم.
۲- شناخت احساسات
اولین گام در کنترل یک رفتار، شناخت احساسات پشت آن است، چرا که یک احساس، پیش‌برنده کودک در بروز رفتار است. یکی از اولین احساسات کودک در زمان به دنیا آمدن خشم است، چرا که احساس سرما، گرما، گرسنگی و… را برای اولین بار حس می‌کند و به وسیله خشم می‌تواند آن را به ما نشان دهد.
اما به مرور زمان، لازم است کودک بداند که این احساس چیست و رفع آن با چه رفتار مناسبی، امکان پذیر است. برای آموزش در مورد احساسات می‌توانید برای کودکتان کتابی در مورد خشم بخوانید، یا صورتک‌های احساسات را به او نشان دهید، و از ویژگی‌های این احساس در درونش صحبت کنید. مثلا حس گرما در بدن، ضربان تند قلب، درد در عضلات، به هم فشار دادن دندان‌ها و غیره.
بیشتر بخوانید: ۱۰ راهکار برای آموزش مثبت اندیشی به کودکان
۳- همدلی
در زمانی که کودکتان خشمگین می‌شود، با او همدلی کنید. همدلی به معنای تایید یک رفتار نیست، بلکه همدلی به معنای دانستن‌ِ دلیل یک رفتار است. کودک بیش از هر چیزی نیازمند یک حضورِ همدلانه از والدین است. وقتی که او خشم را تجربه می‌کند نباید که بابت این احساس تنبیه شود، وگرنه این تصور در ناخودآگاه او به وجود خواهد آمد که احساس چیز مخربی است و نباید آن را ابزار کرد.
این سرکوب بعدها در بزرگسالی به شکل انفجاری خود را نشان خواهد داد. پس لازم است در کنار کودکان بمانیم و از او علت خشمگین شدنش را سوال کنیم، و به او این اطمینان را بدهیم که احساسش و دلیل پشت آن را درک می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: راهکار موثر برای غلبه بر کابوس شبانه کودکان
۴- تشویق به استفاده از کلمات
استفاده از کلمات یکی از امن‌ترین و کم‌خطرترین شیوه‌های ابراز احساسات به ویژه خشم است. سعی کنید به کودکتان بیاموزید که به جای هر رفتار دیگری، می‌تواند از خشم خود صحبت کند. در واقع او باید بداند که اگر صحبت کند، شما سریع‌تر احساس او و علتش را می‌بینید و در جهت رفع آن، به او کمک می‌کنید. این امر نیازمند درست کردن بستری امن برای گفتگو است.
پس، از صحبت کردن کودکتان استقبال کنید و در هنگام صحبت او، واکنش‌هایی مثل بی‌حوصلگی و کلافگی و خستگی نشان ندهید. این مورد را البته لازم است ابتدا خودتان انجام دهید تا برای کودکان الگو باشید. قطعا با رفتار گفتگو محور خودتان، کودکتان این رفتار را فرا می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: نحوه برخورد با اشتباهات کودک | ۱۲ کاری که باید انجام دهید
۵- تکنیک‌های آرام‌سازی
یکی از کارهایی که برای رفتار مناسب در بروز خشم لازم است که رعایت شود، آرام شدن است. خشم یک ماهیت آنی و هیجانی دارد که باعث می‌شود رفتارهایی نسنجیده و اشتباه از فرد سر بزند. پس اگر بخواهیم که کودک ما، فرصت انتخاب یک رفتار را داشته باشد، باید که آرام شدن و ایستادن در احساس خشم را به او بیاموزیم.
تکنیک‌های آرام سازی انواع مختلفی دارد. مثل بستن چشم‌ها که باعث می‌شود ارتباط با محرک‌های بیرونی قطع شود، نفس کشیدن و توجه به دم و بازدم که حواس را از موضوع مورد خشم دور می‌کند، شمردن و محاسبه کردن اعداد در حد یک جمع و تفریق ساده که تمرکز را برمی‌گرداند، یا تصور کردن یک فضای آرام مثل ساحل دریا که احتمالا علائم جسمی خشم مثل ضربان بالای قلب را کاهش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: تکنیک‌های آموزش مدیریت هیجانات به کودکان
۶- مهارت حل مسئله
اگر می‌خواهید کودکتان بتواند رفتار مناسبی در زمان خشمگین بودن نشان دهد، لازم است مهارت حل مسئله را به او بیاموزید. این امر نیاز به مقدمه‌ای دارد که آن مهارت داشتن خود شما در حل مسئله است. اما حل مسئله یعنی چه؟ تشخیص یک مسئله، تجزیه و تحلیل منطقی آن به دور از قضاوت، و پیدا کردن راه‌های خلاقانه برای حل کردن آن. همه ما در جای جای زندگی نیازمند این مهارت هستیم. کودکان این توانمندی را از ما یاد می‌گیرند.
در زمان خشمگین شدن کودکتان، در کنار او بمانید و از او بخواهید که مسئله را توضیح دهد، سپس او را به سمت شکافتن موضوع هدایت کنید. در پایان اجازه دهید که او راهکارهایی برای برون رفت از مسئله پیدا کند. اینکه به او اجازه تصمیم‌گیری در مورد راهکار را بدهید بسیار مهم است چرا که نتایج آن را هم خودش می‌بیند و از این تجربه یادگیری‌های زیادی خواهد داشت.
بخاطر داشته باشید که با وجود تمام موارد گفته شده در این مطلب از مجله سبک زندگی اکالا نگه داشتن یک حد و مرز و ایستادن بر سر آن بسیار مهم است. منتهی این ایستادن هم باید به همراه مهر باشد تا کودکتان از واکنش‌ها نترسد و احساسش را سرکوب نکند.
بیشتر بخوانید: بایدها و نبایدهای “نه” گفتن به کودکان | چگونه به کودکتان نه بگویید؟
همچنین، داشتن یک رویه، و تنها یک رویه توصیه می‌شود. هر رفتاری که انتخاب کردید، همان بمانید. چرا که کودکان از رفتارهای ضد و نقیض و پیش بینی نشده دچار سردرگمی و تعارض درونی می‌شوند. با صبر، همدلی و استمرار در این دو، می‌توانید به کودکان در کنترل رفتارهای متاثر از خشم کمک کنید.
من هستی دفتری هستم، دانش آموخته روزنامه‌نگاری، روانشناسی و علوم اعصاب شناختی. بزرگترین دغدغه من در حوزه کاری، شناخت انسان‌ها و کمک بهشون برای داشتن ذهن و روانی سالم و تواناست. در مسیرم چیزهای زیادی هم از کتاب‌ها و نظریه‌ها و هم از تجربه‌های دیگران یاد گرفتم و اینجا سعی دارم دریافت خودم از بعضی مسائل رو به زبان ساده برای شما بنویسم. امیدوارم که نوشته‌هام بتونه اندکی راهنما و کارگشا باشه.
