آلزایمر یکی از بیماری‌های مغزی است که باعث کاهش تدریجی حافظه و توانایی‌های شناختی می‌شود. جلوگیری از بروز این بیماری چالشی مهم در جامعه پزشکی است. اگرچه هنوز درمانی قطعی برای آلزایمر کشف نشده، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهند که راه‌هایی وجود دارد که می‌توان به کمک آن‌ها خطر ابتلا به این بیماری را کاهش داد.
در این مقاله از اُکالا بلاگ به عوامل خطر اصلی ابتلا به این بیماری و به برخی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از آلزایمر اشاره می‌کنیم. با ما همراه باشید.
عوامل خطر
آلزایمر یک بیماری پیچیده و چند بعدی است که تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهند به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: عوامل غیرقابل تغییر و عوامل قابل تغییر.
در ادامه، برخی از مهم‌ترین فاکتورهای خطر ابتلا به آلزایمر را بررسی می‌کنیم.
عوامل غیرقابل تغییر
سن
یکی از بزرگترین عوامل خطر برای آلزایمر افزایش سن است. بعد از ۶۵ سالگی، احتمال ابتلا به این بیماری دو برابر می‌شود.
ژنتیک و تاریخچه خانوادگی
افرادی که والدین یا خواهر و برادری مبتلا به آلزایمر دارند، خطر ابتلا به این بیماری در آن‌ها بیشتر است. برخی ژن‌ها نیز به طور خاص با آلزایمر مرتبط هستند. مهم‌ترین این ژن‌ها، ژن APOE-e4 است که افراد حامل این ژن، خطر بالاتری برای ابتلا دارند.
بیشتر بخوانید: علائم هشدار دهنده بیماری آلزایمر!
جنسیت
زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به آلزایمر هستند. دلیل این تفاوت هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما برخی نظریات به تغییرات هورمونی پس از یائسگی اشاره می‌کنند.
عوامل قابل تغییر
بیماری‌های قلبی و عروقی
مشکلات قلبی و عروقی مانند فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا و بیماری‌های عروق کرونری می‌توانند خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهند.
سبک زندگی و تغذیه
رژیم غذایی ناسالم، عدم فعالیت جسمانی و وزن بالا می‌توانند به خطر ابتلا به آلزایمر بیفزایند. رژیم‌های غذایی که غنی از چربی‌های اشباع، قند و غذاهای فرآوری شده هستند، می‌توانند احتمال بروز این بیماری را افزایش دهند.
بیشتر بخوانید: با مصرف این مواد غذایی از آلزایمر پیشگیری کنید
سیگار کشیدن و مصرف الکل
مصرف دخانیات و الکل به میزان زیاد می‌تواند به سلول‌های مغزی آسیب برساند و خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهد.
فعالیت‌های ذهنی و اجتماعی
کمبود فعالیت‌های ذهنی و اجتماعی یکی دیگر از عوامل خطر محسوب می‌شود. فعالیت‌های ذهنی مثل مطالعه، حل مسائل و پازل‌ها و فعالیت‌های اجتماعی می‌توانند به حفظ سلامت مغزی کمک کنند.
سلامت روان
استرس مزمن، افسردگی و اضطراب می‌توانند خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهند. سلامت روان برای حفظ عملکرد شناختی حیاتی است.
ضربه‌های مغزی و آسیب‌های سر
افرادی که در گذشته ضربه‌های مغزی یا آسیب‌های سر را تجربه کرده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آلزایمر قرار دارند.
فاکتورهای زیستی و محیطی
التهابات و عفونت‌ها
التهاب مزمن و عفونت‌ها می‌توانند به آسیب‌های مغزی منجر شوند و به مرور زمان خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهند.
سموم محیطی
قرارگیری طولانی مدت در معرض سموم مختلف، مانند آلودگی هوا یا مواد شیمیایی صنعتی، می‌تواند به آسیب‌های مغزی و افزایش خطر آلزایمر منجر شود.
درک فاکتورهای خطر مرتبط با آلزایمر می‌تواند به ما در پیشگیری و کاهش ریسک ابتلا به این بیماری کمک کند. اگرچه بعضی از این عوامل غیر قابل تغییر هستند، اما با ارتقای سبک زندگی سالم، مدیریت بهتر بیماری‌های مزمن و حفظ سلامت روان و فشار خون می‌توانیم برای کاهش خطر ابتلا به آلزایمر اقدام‌های موثری انجام دهیم. مراقبت از ذهن و بدن در تمام دوره‌های زندگی اهمیت بسیاری دارد و می‌تواند نقشی کلیدی در پیشگیری از این بیماری بازی کند.
راه‌هایی برای کمک به پیشگیری از آلزایمر
۱. تغذیه سالم
تغذیه مناسب نقش مهمی در حفظ سلامت مغز دارد. رژیم مدیترانه‌ای که غنی از میوه‌ها، سبزیجات، ماهی و روغن زیتون است، به عنوان یک رژیم غذایی مفید برای مغز شناخته شده است. مصرف مقادیر مناسب از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و املاح می‌تواند از آسیب‌های اکسیداتیو به سلول‌های مغزی جلوگیری کند. پرهیز از مصرف زیاد قند، چربی‌های اشباع و غذاهای فرآوری شده نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
بیشتر بخوانید: مصرف این مواد غذایی احتمال ابتلا به آلزایمر را بالا میبرد
۲. فعالیت‌های جسمانی
ورزش منظم نه تنها برای سلامت جسمی مفید است، بلکه از سلامت مغز نیز حمایت می‌کند. فعالیت‌های هوازی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا می‌توانند جریان خون به مغز را افزایش دهند و به بهبود عملکرد شناختی کمک کنند. همچنین، تحقیقات نشان می‌دهند که فعالیت‌های فیزیکی می‌توانند ریسک ابتلا به آلزایمر را کاهش دهند.
در یک پژوهش که در سال ۲۰۲۰ انجام شد، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که پیاده روی، نه تنها بر روی کاهش روند زوال عقل تاثیر می‌گذارد، بلکه مجددا باعث تولد سلول‌های خاکستری مغز می‌شود. این مورد حتی برای کسانی که در سنین بالای ۶۵ سال، پیاده روی را شروع می‌کنند، صادق است.
۳. فعالیت‌های ذهنی
مغز نیاز به تمرین دارد، درست مانند سایر عضلات بدن. درگیر شدن در فعالیت‌های ذهنی مانند حل جدول، مطالعه، یادگیری زبان جدید یا نواختن موسیقی می‌تواند به تقویت عملکرد شناختی و کاهش خطر آلزایمر کمک کند. تحقیق‌ها نشان می‌دهند که افرادی که از مغزشان به طور فعال استفاده می‌کنند، کمتر در معرض این بیماری قرار می‌گیرند.
۴. خواب کافی و با کیفیت
خواب نقش حیاتی در حفظ سلامت مغز دارد. اختلالات خواب می‌توانند به تجمع پروتئین‌های بتا آمیلوئید و تاو در مغز منجر شوند که از علائم مرتبط با آلزایمر است. برای پیشگیری، باید بهداشت خواب مناسب رعایت شود: کمک به داشتن ساعت خواب منظم، پرهیز از مصرف مواد مخدر و الکل پیش از خواب و ایجاد محیطی آرام و راحت برای خواب.
۵. مدیریت استرس
استرس مزمن می‌تواند تاثیرات منفی بر مغز داشته باشد و منجر به آسیب‌های شناختی شود. تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و حتی تفریحات و فعالیت‌های اجتماعی می‌توانند به کاهش استرس کمک کنند و از مغز در برابر آسیب‌های مرتبط با استرس محافظت کنند.
۶. کنترل فشار خون و قند خون
فشار خون بالا و دیابت می‌توانند تاثیرات منفی بر رگ‌های خونی مغز داشته باشند که به نوبه خود می‌تواند به مشکلات شناختی و آلزایمر منجر شود. کنترل این بیماری‌ها از طریق داروها، رژیم غذایی مناسب و ورزش می‌تواند در کاهش خطر آلزایمر موثر باشد.
۷. عدم مصرف دخانیات و الکل
مصرف سیگار و الکل به میزان زیاد می‌تواند به مغز آسیب برساند و خطر آلزایمر را افزایش دهد. ترک سیگار و مصرف میزان معتدل الکل می‌تواند به حفظ سلامت مغز کمک کند.
۸. روابط اجتماعی فعال
ارتباطات اجتماعی و داشتن یک شبکه حمایت اجتماعی قوی می‌تواند به بهبود سلامت روان و کاهش خطر آلزایمر کمک کند. شرکت در فعالیت‌های اجتماعی، گفتگو با دوستان و خانواده و شرکت در گروه‌های اجتماعی می‌تواند به حفظ سلامت شناختی کمک کند.
۹. بررسی‌های پزشکی منظم
پیگیری منظم وضعیت سلامت از طریق چکاپ‌های دوره‌ای می‌تواند به تشخیص و مدیریت زودهنگام مشکلات سلامتی که ممکن است به آلزایمر منجر شوند، کمک کند. پزشک می‌تواند با بررسی عوامل خطر مختلف و توصیه‌های مناسب، به کاهش ریسک ابتلا به این بیماری کمک کند.
پیشگیری از آلزایمر نیازمند یک رویکرد چندجانبه است که شامل سلامتی جسمی، سلامتی روانی، داشتن روابط خوب اجتماعی و … است. مهم است که از روبه رو شدن با بیماری‌ها نترسید و اگر نشانه‌ای از آلزایمر در خود یا عزیزانتان دیدید، فورا فرایند درمان را شروع کنید. اگر شما هم تجربه‌ای در این مورد دارید، با ما درمیان بگذارید.
من هستی دفتری هستم، دانش آموخته روزنامه‌نگاری، روانشناسی و علوم اعصاب شناختی. بزرگترین دغدغه من در حوزه کاری، شناخت انسان‌ها و کمک بهشون برای داشتن ذهن و روانی سالم و تواناست. در مسیرم چیزهای زیادی هم از کتاب‌ها و نظریه‌ها و هم از تجربه‌های دیگران یاد گرفتم و اینجا سعی دارم دریافت خودم از بعضی مسائل رو به زبان ساده برای شما بنویسم. امیدوارم که نوشته‌هام بتونه اندکی راهنما و کارگشا باشه.
