ماهی ماده غذایی مفیدی است که در مناطق شمالی و جنوبی کشورمان یعنی مناطقی که در کنار دریا واقع شده‌اند، جزو مواد اصلی و اساسی برنامه غذایی مردم این مناطق محسوب میشود. ماهی دارای ارزش تغذیه‌ای بسیار بالایی است و اکثر مواد مغذی مفید و ضروری برای انسان را به تنهایی داراست. ولی ویژگی بخصوص ماهی که آن را بین سایر مواد غذایی حائز اهمیت ساخته است، نوع چربی موجود در آن است. ماهی و محصولات دریایی با وجود آن که جزو مواد غذایی حیوانی هستند، ولی از نظر ترکیب چربی با سایر مواد حیوانی متفاوت‌اند. چربی موجود در مواد غذایی حیوانی به طور عمده حاوی ترکیباتی به نام اسیدهای چرب اشباع هستند که این ترکیبات موجب بالا بردن کلسترول و سایر چربی‌های نامطلوب در خون می‌شوند.
دز این مقاله از قسمت آشپزی در مجله اینترنتی اکالا بلاگ همراه ما باشید تا با خاصیت های ماهی آشنا شوید.
خواص ماهی
با خواص ماهی، این غذای فوق العاده بیشتر آشنا شوید.
بیشتر بخوانید : طرز تهیه ماهی شکم پر
۱- ماهی کنترل کننده کلسترول خون
بنابراین افراط در مصرف چربی‌های حیوانی، سلامت قلب و عروق را به خطر انداخته و در نهایت منجر به سکته‌های قلبی و مغزی میشود.
ولی ماهی و آبزیان با وجود آن که از دسته مواد غذایی حیوانی هستند، نوع چربی موجود در آنها مشابه مواد گیاهی است و اسیدهای چرب اشباع نشده به نام امگا ۳ دارند که اثرات بسیار مهمی در سلامت انسان به عهده دارد و در پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها و کنترل و کمک به بهبود اختلالات و عوارض مختلف نقش مهم و سازنده‌ای ایفا می‌کنند.
جالب است بدانیم که چربی موجود در بافت‌های ماهی و آبزیان نه تنها موجب افزایش کلسترول و سایر چربی‌های نامطلوب خون و عوارض قلبی و عروقی نمی‌شود، بلکه کمک مؤثری نیز می‌کند.
۲- ماهی منبع سرشار پروتئین
ماهی از منابع بسیار خوب پروتئین محسوب میشود. پروتئین موجود در ماهی از نظر کمیت و کیفیت قابل‌توجه است، بدین معنی که پروتئین موجود در ماهی به شکلی است که به آسانی در دستگاه گوارش هضم و جذب میشود و به طور تقریبا کامل در بدن به مصرف می‌رسد.
۳- ماهی منبع بزرگی از آهن
ماهی یکی از منابع خوب آهن است و آهن در خونسازی و همچنین در حفظ مقاومت بدن در برابر میکروب‌ها نقش مهمی به عهده دارد. آهن موجود در ماهی به گونه‌ای است که جذب آن در دستگاه گوارش آسان بوده و به خوبی در بدن به مصرف می‌رسد. علاوه بر آن آهن موجود در ماهی، جذب آهن منابع گیاهی را هم افزایش می‌دهد. بنابراین نقش مهمی در پیشگیری از کم‌خونی ناشی از فقر آهن به عهده دارد.
۴- ماهی و ویتامین “ب”
ماهی حاوی مقدار قابل‌توجهی ویتامین‌های گروه “B” است که در تنظیم فعالیت سلول‌های عصبی و در نتیجه در سلامت سیستم عصبی و نیز در سلامت پوست تاثیر دارند. همچنین بعضی از انواع ویتامین‌های گروه “B”در خون سازی نیز مؤثرند. بنابراین با مصرف ماهی می‌توانیم به سلامت اعصاب، شادابی، طراوت پوست و پیشگیری از کم‌خونی کمک کنیم.
۵- ماهی سرشار از روی، برای رشد کودکان
ماده مغذی دیگری که در ماهی به مقدار کافی وجود دارد روی میباشد. روی یک ماده مغذی است که در رشد کودکان و نوجوانان و نیز در بلوغ جنسی نوجوانان تاثیر مهمی‌دارد. کمبود این ماده مغذی در دوران رشد موجب کوتاهی قد و در صورت کمبود شدید باعث کوتولگی میشود. همچنین در دوران بلوغ منجر به تاخیر در بلوغ جنسی میشود. ماهی این ماده غذایی مفید با دارا بودن روی به میزان کافی میتواند به رشد و تنظیم بلوغ جنسی کمک کند.
۶- ماهی از منابع غنی فلوئور
ماهی یکی از سالم ترین غذاهایی است که می توانید بخورید.ماهی سرشار از فلوئور است که این ماده در سلامت و استحکام دندان‌ها و در پیشگیری و پوسیدگی دندان تاثیر مهمی‌دارد. پس با مصرف ماهی می‌توانیم به سلامت و استحکام دندان‌های خود کمک کنیم فلوئور همچنین در پیشگیری از استئوپروز یا پوکی استخوان مؤثر است.
۷- ماهی منبع تامین ید برای دوران بارداری
ماهی دریا از بهترین منابع ید به حساب می‌آید. ید یکی از مواد مغذی است که تاثیر مهمی‌در سلامت انسان دارد. ید در رشد اثرات قابل توجهی دارد و کمبود آن موجب اختلال در رشد و کوتاهی قد میشود. بنابراین مصرف ماهی به مقدار کافی در دوران رشد ضروری است. ید همچنین در تکامل سیستم عصبی نقش مهمی‌دارد و چنانچه خانم‌ها در دوران بارداری مبتلا به کمبود شدید ید باشند، کودکانشان علاوه بر اختلال در رشد جسمی‌دچار عقب افتادگی ذهنی نیز می‌شوند و این مشکل تا آخر عمر گریبان‌گیر آنان خواهد شد. همچنین کمبود ید در شیر مادر میتواند منجر به اختلال در رشد جسمی و ذهنی کودک شیرخوار بشود.
مطالب مرتبط : علل و راهکارهای خانگی برای درمان سردرد در بارداری
مصرف ماهی “۲” تا”۳″ بار در هفته در برنامه غذایی مادران باردار و شیرده میتواند اثرات مثبتی در رشد جسمی‌و ذهنی جنین و نوزاد داشته باشد. نقش دیگری که ید در سلامت انسان به عهده دارد تاثیر آن در متابولیسم مواد انرژی‌زا است. کمبود ید موجب کاهش متابولیسم مواد انرژی‌زا در بدن شده و در نتیجه منجر به افزایش وزن و چاقی میشود. ید در تولید مثل نیز مؤثر است و افراد مبتلا به گواتر ناشی از کمبود ید دچار اختلال در تولید مثل خواهند شد. مصرف ماهی و آبزیان میتواند نیاز انسان را به ید تامین کرده و از بروز عوارض ناشی از کمبود ید پیشگیری کند.
اسیدهای چرب امگا ۳ برای رشد و نمو ضروری هستند.به همین دلیل، اغلب توصیه می شود که زنان باردار و شیرده به اندازه کافی اسیدهای چرب امگا ۳ مصرف کنند.
البته به این نکته توجه کنید که برخی از ماهی ها دارای جیوه بالایی هستند که با مشکلات رشد مغز مرتبط است.بنابراین، زنان باردار فقط باید ماهی های کم جیوه مانند سالمون، ساردین و قزل آلا و بیش از ۱۲ اونس (۳۴۰ گرم) در هفته مصرف کنند.
آنها همچنین باید از ماهی خام و نپخته اجتناب کنند زیرا ممکن است حاوی میکروارگانیسم هایی باشد که می تواند به جنین آسیب برساند.
۸- ماهی سرشار از فسفر
ماهی از منابع خوب فسفر محسوب میشود. فسفر ماده ای است که همراه کلسیم در سلامت و استحکام استخوان ها تاثیر مهمی‌دارد. ماهی‌هایی که با استخوان مصرف می‌شوند مانند ماهی کیلکا و ساردین علاوه بر خواصی که برای انواع ماهی‌ها ذکر شد حاوی مقدار قابل توجهی کلسیم نیز می‌باشند. بنابراین در رشد، استحکام و سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها مؤثرند.
ماهی و آبزیان با داشتن خواص تغذیه‌ای بسیار خوب می‌توانند قسمت اعظم نیازمندی‌های تغذیه‌ای ما را تامین کنند. علاوه بر آن به علت داشتن ترکیبات خاصی که در چربی بدن آنها وجود دارد در پیشگیری از بسیاری امراض و کنترل و درمان بیماری‌های مختلف نقش مهمی‌به عهده دارند.
آیا ماهی منبع خوبی برای چربی های امگا-۳ است؟
ماهی ها، بخصوص ماهی های آبهای سرد، ماهی های چربی دار (با چربی زیاد) نظیر سالمون، ساردین، ماهی تن و ماهی قزل آلا بدن انسان را در مقابل بیماری های قلبی محافظت می نماید. اسیدهای چرب ضروری موجب جلوگیری از لخته شدن و چسبیدن پلاکتهای خونی (بفرم پلاکهای غنی از کلسترول) به سطح داخلی عروق میگردند.
اکثر حملات قلبی به علت ایجاد لخته های خونی در سرخرگها و سیاهرگها – و جلوگیری از جریان مناسب خون در رگها- صورت می پذیرد. اسیدهای چرب امگا-۳ همچنین می توانند در کاهش التهاب در بیماریهایی نظیر آرتریت روماتوئید نقش داشته باشند.
بدن میگو، خرچنگ دریایی و صدف خوراکی نیزبه اندازه ماهی آبهای آزاد حاوی اسیدهای چرب امگا-۳ میباشد. ماهی های غیر پرورشی اسید چرب امگا-۳ خود را بواسطه خوردن جلبکها و پلانکتونها و ماهی های دیگر بدست می‌آورند. اگر رژیم غذایی ماهی های پرورشی حاوی اسیدهای چرب امگا-۳ نباشد رشد این ماهی ها متوقف میشود به همین علت پرورش دهندگان ماهی این ماده مغذی را به غذاهای ماهی می افزایند. از این رو میتوان گفت که ماهی های پرورشی و دریایی از لحاظ مقدار اسید های چرب امگا-۳ تفاوتی با هم ندارند.
بجز گربه ماهی های پرورشی برای بدست آوردن چربی های امگا-۳ حتما مجبور نیستید ماهی بخورید. شما میتواند این ماده مغذی را با خوردن مواد غذایی نظیر غلات و حبوبات کامل مانند دانه های سویا(روغن گیری نشده) و دانه ها و مغزها بدست آورید. دانه های بذر کتان غنی ترین منبع غذایی این ماده های مغذی هستند. جیوه حاصل از آلودگی هوا ، بواسطه باران وارد رودخانه ها و اقیانوس ها شده و بوسیله باکتریها به متیل جیوه تبدیل میشود و ماهی ها بواسطه خوردن جلبکها و پلانکتونها این ماده غذایی را دریافت می نمایند. تقریبا بدن تمام ماهی ها حاوی متیل جیوه یا Methyl Mercury میباشد که این ماده شیمیایی میتواند منجر به بروز آسیب های عصبی بخصوص در کودکان گردد. ماهی های بزرگتر حاوی مقادیر بیشتری از این ماده شیمیایی می باشند.
تاثیرات ماهی در جلوگیری از انواع بیماری
ماهی یکی از سالم ترین غذاهای روی کره زمین است که خوردن آن باعث جلوگیری از ابتلای خیلی از بیماری ها میشود و برای سلامت بدن مفید است.در اینجا به چند مورد از تاثیرات ماهی روی انواع بیماری اشاره می‌کنیم.
مطالب مرتبط : طرز تهیه ته چین تن ماهی
۱- ماهی برای سلامت مغز
مصرف ماهی سلامت مغز را تقویت می‌کند. عملکرد مغز شما اغلب با افزایش سن کاهش می یابد.در حالی که زوال ذهنی خفیف طبیعی است، بیماری های عصبی تخریب کننده جدی مانند بیماری آلزایمر نیز وجود دارد.
بسیاری از مطالعات مشاهده‌ای نشان می‌دهند که افرادی که ماهی بیشتری می‌خورند، سرعت زوال ذهنی کمتری دارند.
مطالعات همچنین نشان می دهد که افرادی که هر هفته ماهی می خورند، ماده خاکستری بیشتری دارند – بافت عملکردی اصلی مغز شما – در بخش هایی از مغز که احساسات و حافظه را تنظیم می کند.اسید دوکوزاهگزانوئیک چربی امگا ۳ (DHA) به ویژه برای رشد مغز و چشم مهم است.
۲- ماهی برای سلامت قلب
مصرف ماهی خطر حملات قلبی و سکته را کاهش می‌دهد. حملات قلبی و سکته مغزی دو عامل شایع مرگ زودرس در جهان هستند.
جای تعجب نیست که بسیاری از مطالعات مشاهده‌ای بزرگ نشان می‌دهند که افرادی که به طور منظم ماهی می‌خورند، خطر حملات قلبی، سکته مغزی و مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهند.در یک مطالعه روی بیش از ۴۰۰۰۰ مرد در ایالات متحده، کسانی که به طور منظم یک یا چند وعده ماهی در هفته می‌خوردند، ۱۵ درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی بودند.
محققان بر این باورند که انواع ماهی های چرب به دلیل محتوای بالای اسید چرب امگا ۳ برای سلامت قلب مفیدتر هستند.
۳- ماهی برای پیشگیری و درمان افسردگی
مصرف ماهی به پیشگیری و درمان افسردگی کمک می‌کند . افسردگی یک بیماری روانی رایج است که با خلق و خوی پایین، غمگینی، کاهش انرژی و از دست دادن علاقه به زندگی و فعالیت مشخص می شود.
اگرچه به اندازه بیماری قلبی یا چاقی درباره آن صحبت نمی شود، اما در حال حاضر افسردگی یکی از بزرگترین مشکلات سلامتی در جهان است.
مطالعات نشان داده اند افرادی که به طور منظم ماهی می خورند بسیار کمتر در معرض افسردگی قرار دارند.
آزمایش‌های کنترل‌شده متعدد همچنین نشان می‌دهد که اسیدهای چرب امگا ۳ ممکن است با افسردگی مبارزه کرده و اثربخشی داروهای ضد افسردگی را به طور قابل‌توجهی افزایش دهند.
ماهی و اسیدهای چرب امگا ۳ ممکن است به سایر شرایط روانی مانند اختلال دوقطبی نیز کمک کنند.
۴- ماهی برای بیماری های خود ایمنی
مصرف ماهی ممکن است خطر ابتلا به بیماری های خود ایمنی را کاهش دهد. بیماری های خود ایمنی مانند دیابت نوع ۱ زمانی رخ می دهند که سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه به بافت های سالم بدن حمله کرده و آن ها را از بین می برد.
چندین مطالعه مصرف امگا ۳ یا روغن ماهی را با کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۱ در کودکان و همچنین نوعی دیابت خودایمنی در بزرگسالان مرتبط می کند .
اسیدهای چرب امگا ۳ و ویتامین D موجود در ماهی و روغن ماهی ممکن است عامل این بیماری باشند.
برخی از کارشناسان معتقدند که مصرف ماهی ممکن است خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید و ام اس را کاهش دهد، اما شواهد فعلی در بهترین حالت ضعیف هستند.
۵- ماهی برای آسم کودکان
مصرف ماهی ممکن است به پیشگیری از آسم در کودکان کمک کند ، آسم یک بیماری شایع است که با التهاب مزمن راه های هوایی شما مشخص می شود.
میزان این وضعیت در چند دهه گذشته به طور چشمگیری افزایش یافته است. مطالعات نشان می دهد که مصرف منظم ماهی با ۲۴ درصد کاهش خطر ابتلا به آسم در کودکان مرتبط است، اما هیچ اثر قابل توجهی در بزرگسالان مشاهده نشده است.
۶- ماهی برای سلامت بینایی
مصرف ماهی از بینایی شما در دوران پیری محافظت می‌کند . دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) یکی از علل اصلی اختلال بینایی و نابینایی است که بیشتر افراد مسن را تحت تاثیر قرار می دهد.
برخی شواهد نشان می دهد که ماهی و اسیدهای چرب امگا ۳ ممکن است در برابر این بیماری محافظت کنند.
در یک مطالعه، مصرف منظم ماهی با ۴۲ درصد کاهش خطر ابتلا به AMD در زنان مرتبط بود .مطالعه دیگری نشان داد که خوردن ماهی چرب یک بار در هفته با کاهش ۵۳ درصدی خطر ابتلا به AMD نئوواسکولار (“مرطوب”) مرتبط است.
بیشتر بخوانید : طرز تهیه ماهی کبابی
۷- ماهی برای بهبود اختلالات خواب
ماهی ممکن است کیفیت خواب را بهبود بخشد، اختلالات خواب به طور باورنکردنی در سراسر جهان رایج شده است.
افزایش قرار گرفتن در معرض نور آبی ممکن است نقش داشته باشد، اما برخی از محققان بر این باورند که کمبود ویتامین D نیز ممکن است دخیل باشد
در یک مطالعه ۶ ماهه روی ۹۵ مرد میانسال، یک وعده غذایی با ماهی سالمون ۳ بار در هفته منجر به بهبود خواب و عملکرد روزانه شد. محققان حدس زدند که این به دلیل محتوای ویتامین D است.
سخن آخر
- برای رفع نیازهای امگا ۳، خوردن ماهی چرب حداقل یک یا دو بار در هفته توصیه می شود.
- ماهی را به صورت سرخ کرده،کبابی و خام می‌توانید مصرف کنید.
- اگر گیاهخوار هستید، مکمل های امگا ۳ که از ریزجلبک ها ساخته شده اند را انتخاب کنید.
- اگر زیاد آفتاب نمی خورید و به طور منظم ماهی چرب نمی خورید،حتما مکمل ویتامین D مصرف کنید.
آره درسته ماهی خاصیت های زیادی داره، اما یه سری از انواع ماهی ها خوردنشون باعث یه سری مریضی ها میشه که به ضرر بدن انسان هست. لطفاً داخل مقالاتتون یک طرفه قضاوت نکنید در مورد هم خاصیت های ماهی بگید هم مضرات ماهی یا اینکه واسه چه طبعی ماهی خوبه یا برای چه طبعی ماهی مضر هست و بد اینا می تونه اطلاعات افراد رو کامل تر کنه و با اطلاعات بیشتری ماهی رو خرید کنند و استفاده کنند که ماهی آسیبی به بدنشون نزنه.
سلام مرسی از بابت نظرتون، در رابطه با ماهی از نظر همان طب سنتی که اشاره کردید می توان گفت طبع ماهی‌ها معمولا سرد و تر است پس باید از مصرف مواد غذایی سرد با آن خودداری کرد. هرگز همراه ماهی ماست یا دوغ نخورید، ماست و دوغ طبع سردی دارند و مصرف آنها با ماهی که سرد و تر است باعث غلبه سردی و تری در بدن میشود که عوارضی مانند سردی معده و بروز ناراحتی‌های عصبی دارد؛در طب سنتی توصیه شده است که همراه ماهی از خوردن تخم‌مرغ، شیر و گوشت‌های دیگر خودداری کنید، چون مصرف این مواد خوراکی با هم تولید سودا می‌کند و این باعث تشدید بیماریهایی مانند افسردگی و یبوست میشود. همچنین از خوردن آب همراه ماهی دوری کنید. ماهی را برای شام نخورید و آن را در وعده ناهارتان قرار دهید بهترین چاشنی توصیه شده برای ماهی، آب نارنج و سیر است که طبع گرم سیر و ویتامین ث موجود در نارنج مصلحی مناسب برای ماهی است. مصلح هر غذا باعث تعدیل عوارض جانبی احتمالی و بهبود جذب مواد مفید آن میشود.