بیماری‌های رایج کاکتوس و راه‌های درمان ساده آن‌ها
کاکتوس‌ها اغلب به عنوان گیاهانی بی‌دردسر شناخته می‌شوند، اما واقعیت این است که آن‌ها هم می‌توانند درگیر بیماری شوند و هرکدام اگر به موقع شناسایی نشوند، می‌توانند جان گیاه را بگیرند. شناخت علائم اولیه بیماری‌ها، مهم‌ترین قدم در نجات کاکتوس است؛ پس در ادامه این مقاله از مجله اکالا، با رایج‌ترین مشکلات کاکتوس‌ها و روش‌های ساده درمان آن‌ها آشنا می‌شویم تا بتوانید گیاهتان را سالم و سرحال نگه دارید.
کاکتوس‌ها اگرچه گیاهانی مقاوم هستند، اما در معرض چندین مشکل رایج قرار دارند. آفتاب سوختگی، یخ‌زدگی، کنه قرمز، شپشک آردآلود، شپشک سپردار، بیماری‌های قارچی و باکتریایی مانند پوسیدگی فوزاریومی و فیتوفترایی می‌توانند سلامت کاکتوس را تهدید کنند. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید تا روش‌های درمان آن را به طور کامل برایتان توضیح دهیم.
بیماری‌های رایج کاکتوس و راه‌های درمان آن‌ها
کاکتوس‌ها گیاهانی مقاوم و سازگار با شرایط سخت هستند، اما این مقاومت به معنای مصون بودن از بیماری نیست. عوامل مختلفی مانند آبیاری نادرست، نور ناکافی یا حمله آفات می‌توانند سلامت آن‌ها را تهدید کنند. در ادامه به بررسی بیماری‌های رایج کاکتوس و روش‌های مؤثر درمان هر یک می‌پردازیم تا بتوانید از این گیاهان زیبا به خوبی مراقبت کنید:
آفتاب سوختگی
در نگاه اول ممکن است آفتاب سوختگی با ماهیت کاکتوس که گیاهی نور دوست است، در تضاد به نظر برسد. با این حال، هنگامی که کاکتوس از محیطی کم نور به محیطی با نور شدید منتقل می‌شود، احتمال بروز آفتاب سوختگی به طور چشمگیری افزایش می‌یابد. این وضعیت معمولاً هنگام خرید کاکتوس نیز رخ می‌دهد؛ گیاه در مغازه در شرایط نوری ضعیف نگهداری شده و پس از انتقال به خانه، در معرض نور زیاد قرار می‌گیرد.
آفتاب سوختگی به دو صورت لکه‌های سفید یا قهوه‌ای روی سطح گیاه ظاهر می‌شود. برای جلوگیری از گسترش این لکه‌ها، باید کاکتوس را به محل سایه منتقل کرده و به مدت یک هفته در همان شرایط آبیاری کنید تا گیاه به حالت اولیه بازگردد. پس از این مرحله، به صورت تدریجی و مرحله به مرحله، کاکتوس را به محیط پرنورتر منتقل کنید تا با شرایط جدید سازگار شود.
تغییر شکل نامتعارف کاکتوس
تغییر شکل غیر طبیعی کاکتوس معمولاً به دلیل کمبود نور رخ می‌دهد. زمانی که نور تنها از یک سمت به گیاه می‌تابد، کاکتوس به همان سمت کشیده می‌شود و فرم طبیعی خود را از دست می‌دهد.
برای رفع این مشکل، گلدان را به محیطی پرنورتر منتقل کنید تا رشد گیاه به حالت طبیعی بازگردد. البته باید توجه داشت که شکل از دست رفته بازنمی‌گردد و تنها ادامه رشد طبیعی خواهد شد.
بیشتر بخوانید: دلایل توقف رشد گیاهان آپارتمانی و راهکارهای رفع آن
یخ‌زدگی
کاکتوس‌ها بومی مناطق گرم و خشک هستند و اگرچه شب‌های سرد را تحمل می‌کنند، اما یخ‌زدگی ناشی از کاهش شدید دما می‌تواند باعث آسیب جدی به بافت‌های داخلی آن‌ها شود.
یخ‌زدگی زمانی اتفاق می‌افتد که آب درون بافت کاکتوس منجمد شود و بافت‌ها را از بین ببرد. در این حالت، باید قسمت‌های آسیب دیده را جدا کرده و گیاه را در محیطی گرم قرار دهید تا به تدریج به حالت طبیعی بازگردد.
کنه قرمز عنکبوتی
کنه قرمز یکی از رایج‌ترین آفات گیاهان آپارتمانی است که به دلیل اندازه بسیار کوچک، به سختی قابل مشاهده است. این آفت به بخش‌های تازه و جوان کاکتوس حمله می‌کند و باعث خشک شدن و تغییر رنگ قهوه‌ای سطح گیاه می‌شود.
برای کنترل و از بین بردن این آفت، باید از آفت‌کش‌های مخصوص کنه قرمز استفاده شود. همچنین توصیه می‌شود محیط نگهداری کاکتوس تمیز و دارای تهویه مناسب باشد تا شرایط برای رشد این آفت فراهم نشود.
شپشک آردآلود
شپشک آردآلود از خطرناک‌ترین و مقاوم‌ترین آفات کاکتوس است. این حشرات درون شیارها و شکاف‌های ساقه نفوذ کرده و از شیره گیاه تغذیه می‌کنند. برای از بین بردن این آفت، ابتدا باید تمام شپشک‌ها از سطح گیاه پاک شوند. استفاده از مسواک نرم برای تمیز کردن سطح کاکتوس بسیار مؤثر است. در صورت تداوم آلودگی، می‌توان از آفت‌کش‌های سیستمیک استفاده کرد. در مراحل اولیه، استفاده از محلول‌های خانگی مانند الکل یا صابون مایع نیز مؤثر است.
شپشک سپردار
این نوع شپش با مکیدن شیره کاکتوس به سرعت تکثیر می‌شود و می‌تواند تمام بخش‌های گیاه را آلوده کند. برای درمان، ابتدا باید تمام آفات را به صورت دستی یا با دستمال از سطح گیاه جدا کرده و از آفت‌کش مخصوص برای کنترل کامل استفاده کنید. بررسی مداوم و پاک‌سازی دوره‌ای گیاه می‌تواند از بازگشت شپشک جلوگیری کند.
پوسیدگی نرم باکتریایی
این بیماری توسط نوعی باکتری ایجاد می‌شود که از طریق زخم‌ها و روزنه‌های طبیعی وارد بافت گیاه شده و در شرایط مرطوب به سرعت تکثیر می‌شود. بافت‌های آلوده نرم، آبکی و قهوه‌ای رنگ می‌شوند و در مراحل پیشرفته بوی نامطبوعی ایجاد می‌کنند.
برای جلوگیری از گسترش بیماری، بخش‌های آلوده باید فوراً بریده و حذف شوند. محل برش نیز باید با قارچ‌کش‌های مسی ضدعفونی شود تا از پیشرفت عفونت جلوگیری گردد.
بیشتر بخوانید: گل و گیاهانی که اشعه مضر امواج وای فای را جذب می‌کنند
پوسیدگی خشک کاکتوس
این بیماری عمدتاً ناشی از نوعی قارچ است و در اثر رطوبت بیش از حد خاک ایجاد می‌شود. ابتدا لکه‌های سیاه و برجسته روی ساقه ظاهر شده و به مرور گسترش می‌یابند. در صورتی که امکان حذف بخش‌های آلوده وجود ندارد، بهترین راه حل قرنطینه کردن و در صورت لزوم حذف کامل گیاه است تا از انتقال قارچ به سایر گیاهان جلوگیری شود.
پوسیدگی فوزاریومی
عامل این بیماری نیز نوعی قارچ است که از پایه گیاه شروع به تخریب می‌کند و به تدریج ساقه چروکیده و خاکستری شده و جریان شیره درون گیاه مسدود می‌شود. درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما حذف بخش آلوده و استفاده از قارچ‌کش‌های مناسب می‌تواند تا حدی از گسترش آن جلوگیری کند.
پوسیدگی فیتوفترایی
لکه‌های قهوه‌ای و مرطوب از علائم اولیه این نوع پوسیدگی هستند. این قارچی که باعث بروز بیماری در کاکتوس می‌شود، در محیط‌های گرم و مرطوب رشد سریع دارد و می‌تواند در مدت کوتاهی کل گیاه را آلوده کند. در صورت مشاهده علائم، گیاه باید سریعاً از سایر گیاهان جدا و نواحی آلوده حذف و با قارچ‌کش درمان شود.
پوسیدگی ساقه
این نوع پوسیدگی از پایه یا ساقه گیاهچه‌های کاکتوس را درگیر می‌کند. در مراحل اولیه لکه‌های زرد روی ساقه ظاهر می‌شود و در صورت عدم درمان، گیاه در چند روز کاملاً از بین می‌رود.
برای کنترل بیماری می‌توان از قارچ‌کش‌های مناسب استفاده کرد و گیاهان آلوده را از سایر گیاهان جدا نمود.
پوسیدگی ریشه
کاکتوس‌ها آب را به سرعت جذب کرده و در بافت‌های خود ذخیره می‌کنند. به همین دلیل، آبیاری بیش از حد یکی از مهم‌ترین عوامل مرگ این گیاه است. در چنین شرایطی، ریشه‌ها دچار پوسیدگی می‌شوند و آب اضافی در ساقه جمع می‌شود.
برای درمان، باید کاکتوس را فوراً از خاک خارج کنید، ریشه‌های پوسیده را جدا کرده و قسمت سالم را در خاک خشک و تازه بکارید.
ویروس موزاییک کاکتوس
این ویروس باعث ایجاد لکه‌های زرد و نامنظم روی ساقه می‌شود و ظاهر گیاه را به حالت موزاییکی درمی‌آورد. در آلودگی شدید، بافت‌های آلوده قهوه‌ای شده و گیاه از گلدهی بازمی‌ماند.
این ویروس از طریق شته‌ها یا ابزار آلوده منتقل می‌شود. برای کنترل آن، باید ابزار باغبانی ضدعفونی شود، جمعیت شته‌ها کنترل گردد و گیاه آلوده از محیط جدا شود.
نماتد کیست کاکتوس
نماتد آفتی است که در خاک زندگی می‌کند و با نیش زدن به ریشه، از شیره گیاه تغذیه می‌کند که موجب ضعف و کاهش رشد گیاه می‌شوند. برای جلوگیری از آلودگی، باید از خاک استریل استفاده شود و در صورت وجود نماتد، خاک و ریشه با محلول نماتدکش ضدعفونی شوند.
شپشک آردآلود ریشه
این نوع شپشک، هم در ریشه و هم در سطح گیاه فعال است و از شیره کاکتوس تغذیه می‌کند که به دلیل مقاومت بالا، از بین بردن آن دشوار است.
برای درمان، ابتدا گیاه باید شست‌وشو داده شود، سپس با آفت‌کش سیستمیک سمپاشی گردد. در صورت نیاز، درمان چندبار تکرار شود تا تمامی شپشک‌ها نابود شوند. همچنین، گیاه آلوده باید از سایر گیاهان جدا شود.
کنه تارتن قرمز
کنه تارتن قرمز یا کنه عنکبوتی، آفتی بسیار کوچک است که روی گیاه تارهایی شبیه تار عنکبوت ایجاد می‌کند. این آفت به بافت‌های تازه حمله کرده و باعث خشک شدن و ضعف گیاه می‌شود.
برای درمان، گیاهان آلوده باید قرنطینه شوند و با کنه‌کش مناسب سمپاشی گردند. در صورت باقی ماندن تخم‌های آفت، درمان باید تکرار شود.
” تابستون که هوا خیلی گرم بود، دلم نیومد کاکتوس‌هامو بدون آب بذارم و هر 2 تا 3 روز بهشون آب می‌دادم. بعد از یه مدت دیدم یکی از کاکتوس‌ها از پایین نرم شده و رنگش تیره‌تره. اول فکر کردم شاید نور زیاد باعثش شده، اما وقتی از خاک درش آوردم، دیدم ریشه‌هاش سیاه و له شده بودن! همون موقع فهمیدم مشکل از آبیاری زیاده. برای نجاتش، قسمت سالم بالارو بریدم، گذاشتم دو روز بمونه و بعد تو خاک خشک و تمیز کاشتمش. جالبه که دوباره ریشه زد و رشد کرد! “
اگرچه کاکتوس‌ها به مقاوم بودنشان معروف‌اند، اما در صورت بی‌توجهی می‌توانند به سرعت آلوده بیماری و آفات شوند. با شناخت علائم اولیه بیماری واکنش سریع طبق این مقاله از سبک زندگی اکالا، می‌توان از نابودی گیاه جلوگیری کرد و کاکتوس‌های سالم و زیبایی داشت.
من مریم شجاعی‌مهر هستم، نویسنده‌ای پرشور و خلاق که عاشق روایت داستان‌ها و ایده‌های نو از دل کلماتم. در این مسیر، با جادوی قلمم به موضوعات جذاب و متنوع سرک می‌کشم، از سفر و فرهنگ گرفته تا و زندگی روزمره. همراه من باشید تا با هم دنیایی از فکر و احساس رو کشف کنیم!
