روغن جامد بهتر است یا مایع؟ از کدام استفاده کنیم؟
روغن جامد بهتر است یا مایع؟ آیا روغن جامد ضرر دارد؟ بهترین نوع روغن برای پخت و پز و سرخ کردن کدام است؟ کدام یک اثرات سوء کمتری بر سلامت بدن دارد؟ این موارد پرسش های متداولی هستند که به عنوان چالشی پیش روی اکثر مصرف کنندگان این محصولات غذایی مطرح می شوند. در این مقاله از اکالا بلاگ، به این سوالات پاسخ می‌دهیم.
روغن های مایع و جامد از پرمصرف ترین مواد غذایی هستند. خرید بهترین نوع این محصولات می تواند ایده داشتن تغذیه سالم را عملی کند؛ از خرید انواع مایع این محصولات چون روغن آفتابگردان، کنجد، ذرت و … گرفته تا روغن های جامدی که کیفیت آن ها اصلاح شده است، هر یک می تواند در بهبود سبک غذایی خانوارها نقش موثری داشته باشد. با توجه به مزایا و معایب هر کدام از روغن ها می توان گفت روغن مایع بهتر از روغن جامد است.
ویژگی‌های روغن جامد
روغن های جامد محصولاتی تولید شده از چربی های گیاهی و غیر اشباع هستند. این نوع روغن ها در ابتدای پروسه تولید حالت مایع دارند و طی فرایند هیدروژناسیون، به حالت جامد در می آیند. این فرایند ضمن بالا بردن مقاومت، باعث جلوگیری از فساد زودهنگام و اشباع شدن اسیدهای چرب موجود در روغن می شود. علاوه بر این، در نتیجه هیدروژنه کردن ترکیباتی به نام “اسیدهای چرب ترانس” در روغن تولید می شود؛ یعنی همان ترکیباتی که کلسترول بد خون را افزایش می دهند.
برای پاسخ به این پرسش که “روغن جامد بهتر است یا مایع”، بهتر است مزایا و معایب هر یک از این روغن ها را بررسی کرد.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه روغن دنبه بدون بو و خوش طعم
مزایای روغن جامد
کاهش مصرف روغن های جامد در سبد غذایی اکثر افراد نقاط مثبت این محصول را زیر سوال می برد. اما باید اشاره کرد که این نوع روغن ها فوایدی هم دارند که نباید از آن ها غافل شد. از مهم ترین فواید این محصولات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تحمل دمایی بالا: روغن های جامد نقطه دود بالایی دارند. ویژگی حاضر باعث شده است تا این نوع روغن ها حرارت پذیری یا مقاومت حرارتی بالاتری نسبت به انواع مایع روغن ها داشته باشند.
روغن های جامد در نتیجه حرارت دیرتر می سوزند. به همین دلیل، برای سرخ کردن غذا گزینه مناسب تری هستند. - طعم و عطر مطلوب: از دیگر فواید روغن های جامد طعم و عطر مطلوب این محصولات است. به همین دلیل اکثر آشپزها از این محصول در طبخ و پخت و پز غذا استفاده می کنند.
- ماندگاری طولانی مدت: روغن های جامد در شرایط محیطی مختلف دچار تغییرات کمتری در عطر و طعم و ساختار شیمیایی خود می شوند. این محصولات در مقایسه با انواع مایع روغن ها، ماندگاری بالاتری دارند. این در حالی است که روغن های مایع در نتیجه تماس با اکسیژن خیلی سریع تر فاسد می شوند.
بیشتر بخوانید: با روش‌‌های نگهداری روغن آشنا شوید!
معایب و مضرات روغن‌های جامد
یکی از مهم ترین مضرات روغن های جامد اسیدهای چرب ترانس موجود در ساختار شیمیایی این محصولات است. این ترکیبات در نتیجه فرایند هیدروژناسیون ایجاد می شوند. وجود این نوع اسیدهای چرب اشباع شده در روغن برای سلامت انسان ضرر دارد. برخی از این مضرات عبارتند از:
- رسوب چربی های اشباع در رگ های بدن و افزایش احتمال بروز بیماری های قلبی، عروقی، سکته، سرطان فشار و چربی خون
- هضم نشدن این روغن ها در متابولیسم بدن به دلیل وجود هیدروژن در روغن
- افزایش کلسترول بد خون
- چاقی و افزایش وزن بدن
بیشتر بخوانید: ۵ روش عالی برای تمیز کردن بطری‌های روغنی
ویژگی‌های روغن‌های مایع
با بررسی ویژگی های روغن های مایع نیز پاسخ صریح تری به پرسش “روغن جامد بهتر است یا مایع” ارائه داد.
روغن های مایع محصولاتی با چربی های غیر اشباع هستند که در دمای اتاق حالتی مایع دارند. ساختار شیمیایی این روغن ها از پیوندهای دوگانه و سه گانه تشکیل شده است. به همین دلیل این نوع روغن ها با عناوینی چون سیر نشده یا غیر اشباع نیز شناخته می شوند. ذرت، سویا، زیتون، کنجد، آفتابگردان ، کلزا و کانولا مهم ترین گیاهانی هستند که در تهیه این نوع روغن ها کاربرد دارند.
مزایا و معایب روغن‌های مایع
یکی از ویژگی های مثبتی که روغن های مایع را از انواع جامد متمایز می کند، عدم وجود اسیدهای چرب ترانس در این روغن هاست. با توجه به این ویژگی، اسیدهای چرب اشباع در ساختار شیمیایی روغن های مایع کمتر است. بنابراین، این نوع روغن ها برای سلامت انسان ضرر کمتری دارند؛
مصرف آن ها منجر به افزایش کلسترول بد خون و احتمال بروز بیماری های قلبی، عروقی و فشار خون نمی شود. با این حال، در مصرف این روغن ها نیز باید تعادل را رعایت کرد؛ در غیر اینصورت باعث چاقی و بروز بیماری های ذکر شده خواهند شد.
کدام روغن برای سرخ کردن مناسب است؟ جامد یا مایع؟
روغن های جامد نقطه دود و مقاومت حرارت پذیری بالاتری دارند. به همین دلیل یکی از بهترین گزینه ها برای سرخ کردن محسوب می شوند. اما روی دیگر قضیه یعنی سلامت روغن را هم باید مدنظر قرار داد.
گرچه در صورت استفاده از روغن های جامد برای سرخ کردن هیچ گونه سوختگی در این محصولات مشاهده نمی شود، اما باید در نظر داشت که مصرف این روغن ها برای سلامت انسان مضر است. برای جلوگیری از اثرات سوء این مواد غذایی بر سلامت بدن، بهتر است روغن های مایع مورد استفاده قرار گیرند. البته، نه انواع معمولی این محصولات، بلکه روغن های مایع مخصوص سرخ کردن؛ یعنی محصولاتی با ویژگی حرارت پذیری بالا و درجه چربی ترانس حداکثر ۱۰.
آفتابگردان و کنجد از بهترین روغن های مایع برای سرخ کردن هستند. این محصولات نقطه دود بالایی دارند. در نتیجه مصرف این روغن ها در پخت و پز، نه تنها سوختگی روغن، تغییر رنگ و تولید بوی نامطبوع اتفاق نمی افتد، بلکه سلامت غذا نیز حفظ می شود.
- روغن های محلی یا روغن زرد و روغن دنبه گوسفند نیز گزینه مناسبی برای سرخ کردن مواد غذایی هستند.
بیشتر بخوانید: رازهای انتخاب بهترین روغن برای پخت و پز!!!
در پایان، روغن جامد بهتر است یا مایع؟
در سبد غذایی خانواده های ایرانی هر دو نوع روغن جامد و مایع وجود دارند. بنا به توصیه اکثر کارشناسان چربی های غیر اشباع بهترین نوع روغن برای مصرف هستند. استفاده از این روغن ها در آشپزی ضرری برای سلامت بدن ندارد.
این نوع چربی ها در ساختار شیمیایی روغن های مایع یافت می شوند. بنابراین، در پاسخ به این سوال مطرح شده که “روغن جامد بهتر است یا مایع”، با اطمینان کاملی می توان روغن های مایع را گزینه ای مناسب معرفی کرد.
روغن های جامد به دلیل داشتن اسیدهای چرب ترانس در ساختار شیمیایی، ناسازگاری با متابولیسم بدن و رسوب ذرات آن در رگ ها، مضرات بیشتری برای سلامت بدن نسبت به انواع مایع روغن ها دارند. در حالیکه، روغن های مایع چربی اشباع کمتری دارند. این محصولات باعث افزایش کلسترول خوب و کاهش کلسترول بد بدن می شوند و گزینه سالم تری نسبت به انواع جامد روغن ها هستند. با این حال در مصرف این روغن ها نیز نباید زیاده روی کرد. برای تضمین سلامتی خود و خانواده تان روغن خوراکی با کیفیت را در سبد تغذیه تان قرار دهید.
منبع: سید ایران
من سورین صیادی هستم و از بچگی تقریباً تمام وقت آزادم را صرف دیدن فیلم و سریال (و گاهاً انیمه) کردم! بیشتر به ژانرهای اکشن، جنایی و هیجان‌انگیز علاقه دارم، اما ژانرهای دیگر را هم دنبال می‌کنم.
خیلی خوشحالم که می‌توانم این لذت بزرگ از زندگی را با دیگران به اشتراک بگذارم و فیلم و سریال‌های مورد علاقه‌ام را به شما معرفی کنم.
