همه بد خلق می‌شوند. بعضی روزها آنقدر احساس خوبی دارید که انگار در آسمان هستید، سبک و خوشحال، اما روزهای دیگر احساس می‌کنید زیر یک کوه بزرگ در حال له شدن هستید. شاید حتی احساس انزجار و خشم زیادی داشته باشید، یا تنها غمگین و افسرده شوید. البته که اشکالی ندارد که گاهی اوقات هم غمگین شوید.
اما سوال اصلی این است که خلق و خوی شما از کجا نشات می‌گیرد؟ یا چگونه می‌توانید خلق و خوی خود را تغییر دهید؟ در این مقاله از مجله اُکالا می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم که چه عواملی بر حال خوب و بد ما، یا همان خلق و خوی ما تاثیر گذار است.
تعریف خلق و خو
خلق و خوی بخشی از ریتم عاطفی شماست، اما شدت آن کمی کمتر از یک احساس است. و معمولاً یک محرک دارد، مانند یک رویداد یا تجربه. خلق و خوی شما ممکن است چیزی باشد که سعی کرده‌اید اصطلاحاً آن را بالا نگه دارید (مانند آرامش ناشی از انجام یوگا) یا چیزی باشد که احساس می‌کنید کنترلی روی آن ندارید (مثل دلخوری در مورد ترافیک).
خلق شما ممکن است فقط برای مدت کوتاهی در یک جهت مثبت یا منفی دوام بیاورد. درک خلق و خو می‌تواند به شما کمک کند تا بفهمید که چه چیزی باعث ایجاد آنها می‌شود و وقتی در حالات مختلف هستید چگونه رفتار می‌کنید.
احتمالاً می‌دانید که وقتی روحیه مثبتی دارید (مانند زمانی که احساس رضایت، دوست داشتن یا هیجان می‌کنید) احساس خوبی دارید. و احتمالاً می‌دانید که وقتی در خلق و خوی منفی هستید (مانند زمانی که احساس اضطراب، انزجار یا آزرده خاطر می‌کنید) احساس بسیار بدتری دارید.
این را بدانید که حالات شما حتما لازم و برای شما مفید هستند و به علت خاصی در شما به وجود می‌آیند. آنها بخش بزرگی از نحوه رفتار و تفکر شما را می‌سازند. خلق و خوی منفی می‌تواند سلاح مفیدی برای مشکلی باشد که باید با آن مقابله کرد.
بیشتر حالت‌ها در عرض یک روز یا بیشتر از بین می‌روند. و حتی با خلق و خوی بد، همچنان می‌توانید به فعالیت‌های روزانه خود بپردازید. اما اگر خلق و خوی ضعیف یا غمگین به طور قابل توجهی زندگی شما را مختل می‌کند، مهم است که به دنبال کمک باشید.
چه چیزی باعث تغییر خلق و خوی می‌شود
حالات و احساسات پیچیده هستند. تصور می‌شود که سه عامل برای ایجاد آنها در مغز ترکیب می‌شوند: زیست شناسی (به عنوان مثال، هورمون‌ها و مواد شیمیایی مغز)، روانشناسی (مانند شخصیت و تجربه زندگی)، و محیط (مانند بیماری و استرس عاطفی). علل معمول و روزمره خلق و خوی منفی عبارتند از:
- استرس
- کم خوابی، خستگی و کار زیاد
- گرسنگی طولانی مدت
- تعامل با افراد با خلق پایین اطراف شما
- اخبار بد
- آب و هوا
- تغییرات هورمونی، مانند دوره قاعدگی، بلوغ، یائسگی یا بارداری
- ورزش نکردن و تحرک نداشتن
- نیاز به استراحت
سایر دلایل خلق منفی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مواد مخدر و الکل
- تغذیه ضعیف
- عوارض جانبی دارو
- افسردگی
اضطراب - سوء مصرف مواد
- اختلال کم توجهی بیش فعالی
- اختلال دوقطبی
- زوال عقل
- بیماری جسمی یا درد مزمن.
برخی از این موارد، مانند عادات تغذیه، ورزش و خواب، یا مصرف الکل و سایر مواد مخدر، به سبک زندگی شما مرتبط است. اما محیط شما همچنین می‌تواند به طرق مختلف بر روحیه شما تاثیر بگذارد، از جمله:
- برخی از مواد شیمیایی موجود در محیط شما می‌توانند واکنش منفی در مغز شما ایجاد کنند، مانند مواد افزودنی و نگهدارنده در غذا، یا آفت کش‌های مورد استفاده در کشاورزی.
- نوسانات فصلی در نور روز و آب و هوا بدین صورت که آب و هوای بد یا نور محدود می‌تواند باعث شود احساس غم و اندوه داشته باشید یا مدیریت زندگی برایتان سخت‌تر شود.
- آلودگی صوتی و کیفیت پایین هوا می‌تواند بر سلامت و تندرستی روحی و جسمی شما تأثیر بگذارد.
- بلایای طبیعی می‌تواند استرس قابل توجهی را بر ذهن و بدن شما وارد کند.
بیشتر بخوانید: چگونه رنج‌ها را به عنوان بخشی از زندگی بپذیریم؟
رصد کردن خلق و خو
درک حالات خود به شما کمک می‌کند تا آنها را مدیریت کنید و سریع‌تر به حال خوب برسید. اگر از خلق و خوی خود آگاهی بیشتری داشته باشید، ممکن است بتوانید انتخاب‌های سبک زندگی خود را بهتر مدیریت کنید، تصمیمات آگاهانه‌ای برای سلامتی خود بگیرید، از محرک‌های خلق و خوی منفی جلوگیری یا از آن اجتناب کنید، و برای کیفیت بهتر زندگی تلاش نمایید.
تنها کاری که باید بکنید این است که مراقب تغییرات در خلق و خوی خود باشید، به خصوص هر نوسان بسیار زیاد یا با شیب بسیار کم (که ممکن است به این معنی باشد که برای نرمال کردن و متعادل کردن وضعیت عاطفی خود به کمک نیاز دارید). نظارت بر خود بی هزینه است و زمان چندانی هم از شما نمی‌گیرد. وقتی آن را بخشی از برنامه روزانه خود می‌کنید، آسان‌تر می‌شود.
چگونه خلق و خوی خود را مدیریت کنیم
معمولاً بدخلقی به سرعت از بین می‌رود و نیازی به درمان ندارد. اما، اگر خلق و خوی منفی شما بیش از دو هفته طول بکشد و بیشتر اوقات احساس غمگینی، ناراحتی یا بدبختی کرده‌اید یا علاقه خود را به بیشتر فعالیت‌های معمول خود از دست داده‌اید، ممکن است افسردگی داشته باشید. بهتر از در مورد احساستان با یک روانپزشک صحبت کنید.
اگر خلق و خوی پایین شما نسبتاً مکرر است (و افسردگی بالینی یا سایر مشکلات سلامت روانی که از نظر بالینی تشخیص داده شده است ندارید)، ممکن است بخواهید درمان‌هایی مانند رفتار درمانی شناختی یا ذهن آگاهی را در نظر بگیرید.
- درمان شناختی رفتاری، شامل بررسی نحوه درک شما از رویدادها و چگونگی تأثیر افکار شما در مورد آن رویدادها بر روحیه شما است.
- ذهن آگاهی یک رویکرد محبوب برای مدیریت خلق و خوی ضعیف است که در آن شما لحظه به لحظه از افکار، عواطف، احساسات بدنی و محیط خود آگاه می‌شوید. شما آنچه را که پیش می‌آید بدون قضاوت می‌پذیرید.
بیشتر بخوانید: راه‌های افزایش هورمون شادی؛ شادی را به زندگی‌تان دعوت کنید
راه‌های دیگر برای رفع بدخلقی
برای انجام کارهایی که از آنها لذت می‌برید وقت بگذارید یا چیز جدیدی را امتحان کنید. در اینجا به چند نکته اشاره می‌کنیم:
- با دیگران ارتباط برقرار کنید: می‌توانید یک دوست را به سینما ببرید یا فقط یک قهوه بخورید.
- زمانی را به لذت بردن اختصاص دهید: مدتی را در طبیعت بگذرانید، به پیاده روی بروید یا به موسیقی گوش دهید.
- به جامعه خود کمک کنید: بخشی از وقت خود را داوطلبانه برای یک هدف اختصاص دهید یا به یک همسایه یا دوست کمک کنید.
- خود را به چالش بکشید: یک هنر یا ورزش جدید یاد بگیرید.
- استرس خود را کاهش دهید: کلاس یوگا انجام دهید یا مدیتیشن را امتحان کنید
- استراحت کنید: برای تعطیلات برنامه ریزی کنید و البته آن را انجام دهید.
- به اینجا و اکنون توجه کنید: به طبیعت بروید و آفتاب و باد را روی صورتتان احساس کنید، بوی درختان را استشمام کنید، گرمای فنجان قهوه را در دستانتان حس کنید.
نگران باشید
اگر خلق و خوی شما با نگرانی بیش از حد تحریک می‌شود که کنترل آن دشوار به نظر می‌رسد، ممکن است دچار اختلال اضطراب فراگیر شده باشید. این اختلال شامل نگرانی یا اضطراب بیش از حد و مداوم در مورد مسائل رایج مانند خانواده، پول یا مشکلات کاری است. درمان‌ها و کمک‌های حرفه‌ای برای این حالت در دسترس هستند. برای مشاوره به یک روانپزشک مراجعه کنید.
به خاطر داشته باشید که همه بد خلق می‌شوند. این حالات بخشی طبیعی از ریتم عاطفی شماست. درک حالات خود به شما کمک می‌کند تا آنها را مدیریت کنید و سریع‌تر احساس بهتری داشته باشید. امیدواریم خواندن این مقاله در مجله اُکالا برای شما مفید بوده باشد. شما برای تغییر حس و حال خود از چه ترفندهایی استفاده می‌کنید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما درمیان بگذارید.
من هستی دفتری هستم، دانش آموخته روزنامه‌نگاری، روانشناسی و علوم اعصاب شناختی. بزرگترین دغدغه من در حوزه کاری، شناخت انسان‌ها و کمک بهشون برای داشتن ذهن و روانی سالم و تواناست. در مسیرم چیزهای زیادی هم از کتاب‌ها و نظریه‌ها و هم از تجربه‌های دیگران یاد گرفتم و اینجا سعی دارم دریافت خودم از بعضی مسائل رو به زبان ساده برای شما بنویسم. امیدوارم که نوشته‌هام بتونه اندکی راهنما و کارگشا باشه.
آیا ممکنه کسی شخصیتش بد خلق باشه؟ یعنی این بد خلقی همیشگی و عادی باشه