عید نوروز در شهرهای مختلف ایران؛ رسم و رسومات
عید نوروز، عیدی باستانی است که مبدا آن به ایران باستان باز می‌گردد و در نقاط مختلفی از فلات ایران جشن گرفته می‌شود. در این مطلب از مجله اکالا با رسم و رسومات مختلف عید نوروز در شهرهای مختلف ایران آشنا خواهیم شد. پس با ما همراه باشد.
در این مطلب نگاهی به رسوم عید نوروز در استان تهران، اصفهان، فارس، مازندران، گیلان، آذربایجان، خراسان، هرمزگان، بوشهر، لرستان، یزد، سیستان و بلوچستان، زنجان، کرمان، کرمانشاه و کردستان خواهیم داشت.
رسم و رسوم عید نوروز در شهرهای مختلف ایران
رسم و رسوم عید نوروز در شهرهای مختلف ایران به شرح زیر است.
استان تهران
در تهران، آئین شال‌اندازی در محله‌های قدیمی برگزار می‌شود و حاجی فیروز با خواندن شعر و نواختن دایره زنگی و دنبکی، جشن را رنگین می‌کند.
برای شب عید، سبزی پلو با ماهی طبخ شده و در روز اول عید، رشته‌پلو با خرما و کشمش سرخ‌شده پخته می‌شود؛ این رشته‌پلو ابتدا برای سرپرست خانواده کشیده می‌شود تا نمادی از سر رشته کار او تا پایان سال باشد. کوکوسبزی و آش رشته در سیزده به در از غذاهای محبوب به شمار می‌روند.
استان اصفهان
در اصفهان به جای شیرینی معمولا گز و پولکی سرو می‌شوند. غذای سنتی مردم اصفهان در روز سیزده به‌در جوجه‌کباب و استانبولی است. در این روز، مردم جشن باران‌خواهی را هم برگزار می‌کنند و در کنار زاینده رود جمع می‌شوند.
استان فارس
یکی از رسوم عید نوروز در استان فارس، پختن سمنو به عنوان نماد قدرت و سمبل خیر و برکت، به همراه افراد خانواده است. در شهر شیراز مراسم عروس بهار برگزار می‌شود. در این مراسم درخت‌های نارنج تزئین می‌شوند و اطراف این درخت‌ها، شعرها و سرودهای خاصی خوانده می‌شود تا درخت سال بعد بار بیشتری بدهد.
استان مازندران
در عید نوروز در استان مازندران، آماده کردن حلوای کماج برای شیرینی عید رایج است. در روز عید مازندرانی‌ها به ۴ گوشه خانه آب می‌پاشند و یک گیاه را به در خانه آویزان می‌کنند.
استان گیلان
یکی از رسوم خاص و زیبای استان گیلان در عید نوروز، آمدن خوشقدم است. خوشقدم اولین کسی است که در سال نو به خانه گیلانیان می‌آید. او بعد از تحویل سال با قرآن، آینه، آب و شاخه‌های گل به خانه میزبان می‌آید؛ گل‌ها را به در خانه آویزان می‌کند و روی طاقچه می‌گذارد.
مقداری آب در پاشنه در می‌ریزد و قرآن، آب و آینه را در هفت‌سین می‌گذارد. او سکه‌ای برای شگون به میزبان می‌دهد و عیدی و شیرینی می‌گیرد. نوروزخوانی نیز در گیلان رواج دارد. دیگر رسوم این استان نمایش‌های عروسکی تکتم و عروس گوله هستند.
بیشتر بخوانید: چهارشنبه سوری در ایران
آذربایجان
در آذربایجان شرقی نوروزخوانی توسط سایاچی‌ها در ایام عید نوروز انجام می‌شود. مردم آذربایجان شرقی، برنج خام یا پخته را به همراه ماست و گوشت به عنوان نمادی از برکت در سفره هفت‌سین میگذارند.
در شب عید در این استان بایرام پای برای نوعروسان فرستاده می‌شود. بایرام پای، هدیه، میوه، شیرینی و غذا است که از خانه پدری فرستاده می‌شود.
یکی دیگر از رسوم منطقه آذربایجان یومورتا بویاماخ است که در آن تخم‌مرغ‌های رنگ شده در روز عید به بچه‌های فامیل هدیه می‌شوند.
مراسم سنتی تکم‌چی از دیگر رسوم عید نوروز در آذربایجان است. در این مراسم، تکم‌چی‌ها با عروسک چوبی آوازهایی را می‌خوانند که نوید آمدن بهار را می‌دهد. تکم یک باز چوبی است.
استان خراسان
در خراسان رضوی در هفت‌سین یک ظرف عسل و یک نان سنگک هم میگذارند. عسل نماد شیرین‌کامی و سنگک نماد برکت است. در این استان سال نو را با نوشیدنی‌هایی مثل شربت زعفران و بهارنارنج شروع می‌کنند که نماد شادابی و طراوت است.
در استان خراسان شمالی رسم است که با رسیدن نوروز، کوزه‌ای را به عنوان نمادی از اندوه و ناراحتی می‌شکنند. در این ایام مسابقاتی مانند اسب‌دوانی، شاخ‌زنی میش‌ها، کشتی و مواردی از این دست نیز برگزار می‌شود.
جالب است بدانید مردم خراسان جنوبی، به کل ماه فروردین نوروز می‌گویند.
استان هرمزگان
یکی از رسم‌های نوروزی در استان هرمزگان رنگ کردن شاخ و گوش گاو، گوسفند و شتر با نوعی خاک سرخ است. زنان هرمزگانی با همین خاک سرخ بین ابروهای خود خال میگذارند.
در اولین روز عید، مردم هرمزگان کوزه‌های شکسته و حصیرهای کهنه را بیرون می‌اندازند. مردم بندرعباس اعتقاد دارند در روز عید نباید کسی را نفرین کرد و اگر کسی برای عید نوروز لباس نو بدوزد، باید معادل آن را صدقه بدهد.
در این استان هم شکستن کوزه از رسوم نوروز است، البته مردم هرمزگان این کار را به عنوان نمادی از دور کردن بلایا در سال جدید انجام می‌دهند.
استان بوشهر
در ایام عید نوروز در استان بوشهر به جای سفره هفت‌سین، سفره هفت میم چیده می‌شود. این سفره شامل ماهی، میگو، میوه، مرغ، مربا، ماست و مسقطی است. شیرینی‌هایی مانند قراپیچ و بیبیگلی هم شیرینی‌های مخصوص عید نوروز در بوشهر هستند.
استان لرستان
در استان لرستان باور بر این است که در هنگام تحویل سال، باوُ به خانه آن‌ها سر می‌زند و برکت خانه را مشخص می‌کند به همین دلیل مردم در هنگام تحویل سال در خانه را باز میگذارند. مردم لرستان به جای سیزدهم در روز چهاردهم عید نوروز به طبیعت می‌روند.
استان یزد
فال کوزه از آیین‌های نوروزی یزد است که در آن دختربچه‌ای کوزه‌ای را میان جمع زنانه می‌چرخاند. زنان نیت کرده و گیره یا شانه‌ای درون کوزه می‌اندازند. کوزه یک روز کنار درختی می‌ماند و روز بعد فال‌گیری انجام می‌شود.
سفره هفت‌سین در یزد با ظرفی از گندم یا آرد برای افزایش برکت و استفاده از گل بیدمشک، که نماد فروردین است، چیده می‌شود. آتش‌افروزی بر بام خانه‌ها در این استان در آخرین شب سال، نمادی از پایان زمستان و آغاز بهار است.
سیستان و بلوچستان
در مراسم‌های سیستان و بلوچستان، به سنت‌هایی همچون پخت نان و سمنو، عیدی دادن سرمه و بهارچرانی پرداخته می‌شود. در روز علفه (روز پیش از عید)، مردم به زمین‌های کشاورزی رفته و یک دسته جو بدون خوشه را چیده و سر در اتاق‌ها آویزان می‌کنند.
شکستن ظروف سفالی هم در این استان به عنوان نمادی از بازگشت به طبیعت و تجدید حیات اجرا می‌شود.
بیشتر بخوانید: عیدی برای عروس چی ببریم؟
استان زنجان
یکی از رسوم استان زنجان در ایام عید نوروز نقاشی دیوارهای کاهگلی با طرح‌های سنتی است. این کار جلوه خاصی به این استان در ایام عید نوروز می‌دهد.
استان کرمان
در استان کرمان، روز سال تحویل با پخت غذاهای سنتی مانند کماچ، کلمپه، قطاب و سایر خوراکی‌ها جشن گرفته می‌شود. در این روز، رشته‌ها به آش افزوده می‌شوند تا نماد ادامه سر رشته کارها تا پایان سال باشند.
همچنین در برخی مناطق، مردم با استفاده از زعفران و گلاب، دعای مخصوص سال تحویل را بر روی بدنه ظروف می‌نویسند و شربتی آماده می‌کنند که همه اعضای خانواده از آن مصرف می‌کنند تا در طول سال نو سلامت باشند.
استان کردستان
در کردستان به جای آتش‌بازی در روز چهارشنبه‌سوری، شب نوروز و در کوهستان آتش‌بازی برگزار می‌شود. برگزاری مراسم میرنوروزی یا امیر بهاری از دیگر رسوم این استان در ایام عید نوروز است.
استان کرمانشاه
یکی از سنت‌های استان کرمانشاه در عید نوروز آب پاشیدن به یکدیگر است که به عنوان نمادی از تهطیر و پاکی انجام می‌شود.
در این مطلب از بخش دانستنی اکالا با رسوم نقاط مختلف ایران در عید نوروز آشنا شدیم. شما چه آداب و رسوم خاصی در عید نوروز دارید؟ این آداب و رسوم را با ما و دیگر خوانندگان مجله اکالا در میان بگذارید.
من فاطمه عاقلی هستم؛ عاشق کشف طعم‌های تازه، غرق در دنیای کتاب‌ها و شیفته فیلم‌هایی که ذهن را به چالش می‌کشند. نوشتن و داستان‌گویی برای من چیزی بیش از یک سرگرمی است؛ راهی است برای به اشتراک گذاشتن لحظات ناب و تجربه‌های هیجان‌انگیز.
